Беларускі правапіс (1927)

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Беларускі правапіс
Падручнік
Аўтар: Язэп Лёсік
1927 год
Іншыя выданьні: Беларускі правапіс (Язэп Лёсік).

Спампаваць тэкст у фармаце EPUB Спампаваць тэкст у фармаце RTF Спампаваць тэкст у фармаце PDF Прапануем да спампаваньня!




ЯЗЭП ЛЁСІК


БЕЛАРУСКІ

ПРАВАПІС


ВЫДАНЬНЕ ПЯТАЕ
СТЭРЭОТЫПНАЕ


БЕЛАРУСКАЕ ДЗЯРЖАЎНАЕ ВЫДАВЕЦТВА
МЕНСК ——— 1927

ЯЗЭП ЛЁСІК


БЕЛАРУСКІ

ПРАВАПІС


ВЫДАНЬНЕ ПЯТАЕ
СТЭРЭОТЫПНАЕ


БЕЛАРУСКАЕ ДЗЯРЖАЎНАЕ ВЫДАВЕЦТВА
МЕНСК ——— 1927

БДВ № 260.

Галоўлітбел № 25329.


1-ая дзярж. друкарня. Зак. № 332. У ліку 30.000 экз.

Зьмест.


.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
3
I.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
II.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
4
III.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
10
IV.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
11
V.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

ЧАСЬЦЬ ПЕРШАЯ.

Правапіс літар і гукаў.

§ 1.
Правіла 1. Вялікія літары
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
15
§ 2.
Правіла 2. Перанос слоў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
16
§ 3.
Правіла 3. Мяккі знак і апостраф. Нескладовае у (ў) у слове перад галоснымі
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
17

Правіла 4. Літары й і ў спачатку і ў сярэдзіне слова
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
20

Правіла 5. А. Гукі у ці ў?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
Б. Гукі і ці й?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
21

Правіла 6. Прыдыханьне в, г, і, а
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
22

Правіла 7. Плаўныя, звонкія і глухія гукі
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
25

Правіла 8. Гукі: д, т, дз, дж
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
28

Правіла 9. Гукі ы, а, о, у, э, пасьля ж, ч, ш, ц, р


Правіла 10. Гукі: з, с, ц, дз перад мяккімі зычнымі і „гартаннымі“
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
32

Правіла 11. Гукі: о, э і ё, е
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
33

Правіла 12. Гукі: е, я не пад націскам
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
34

Правіла 13. Правапіс слоў: 1) не (ня), без (бяз); 2) цераз, перад і пера; 3) дзеля і каля
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
35

Правіла 14. Гук е ў аснове пасьля націску
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
36

Правіла 15. Склады: ро, ло, ле
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
41

Правіла 16. Зычныя мяккія: 1) льл, 2) ньн, 3) сьс, 4) цьц, 5) зьз, 6) дзьдз
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
42
Зычныя цьвёрдыя: 1) жж, 2) шш,3) чч
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 17. Падвойныя зычныя: 1) нн, 2) цц, 3) падвойныя пры злучэньні слоў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
43

Правіла 18. Злучэньні: 1) тц, чц; тч; лч; 2) дс; 3) тс; 4) жс, зс; 5) шц; 6) сч
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
47

Правіла 19. Злучэньні: 1) стн, стл, здн і рдн; 2) дц і цься
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
49

Правіла 20. А. Калі прыназоўнікі пішуцца асобна ці зьлітна
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
50
Б. 1) Гукі ы, 2) й пры злучэньні прыназоўнікаў з другімі словамі
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
3) Беспасярэднае злучэньне прыназоўнікаў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
4) Складаныя прыназоўнікі
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
Прыназоўнікі: уз, раз, вы, пера, су, пра
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 21. 1) Літара д на канцы прыназоўнікаў: ад, над, пад, прад; літара б у прыназоўніку аб; 2) Літары з і с у прыназоўніках: з, без, (бяз), уз, раз, цераз
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
52



Правіла 22. А. Калі не пішацца зьлітна?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
55

Б. Калі не пішацца асобна?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 23. А. Калі ні пішацца зьлітна?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
56
Б. Калі ні пішацца асобна?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

1. а) Назоўны склон адзіночнага ліку


Правіла 24. 1) Канчаткі жаноч. роду: а, я
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
57

2) канчаткі ніякага роду: о-ё, е, а-я
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

б) Назоўны склон множнага ліку


Правіла 25 (агульнае). Канчаткі 1) ы-і; а) ы-е; б) ы-а; 2) ы-і; 3) а
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
57

2. а) Родны склон адзіночнага ліку


Правіла 26. Канчаткі а-я ці у-ю?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
60

б) Родны склон множнага ліку

Правіла 27. I. Мужчынскі род

1) Канчаткі: оў-ёў, аў-яў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
62
2) Родны склон з чыстай асновай (без канчатка)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
63
3) Канчаткі: ей, ай-яй
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

II. Жаночы і ніякі род

1) Родны склон з чыстай асновай (без канчатка)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
2) Устаўныя гукі о-е ў родным склоне
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

3. Месны склон адзіночнага ліку


Правіла 28. Канчаткі: 1) е-э, 2) і-ы, 3) у
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
65
Зьмякчэньне гартаннай асновы: г-з, к-ц, х-с
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
4. Аканьне ў склонавых канчатках іменьнікаў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 29. Канчаткі склонаў множнага ліку: 1) роднага склону аў-яў, ай-яй; 2) давальнага ам-ям; 3) творнага амі-ямі; 4) меснага ах-ях; 5) творнага адзіночнага ліку мужч. і ніяк. роду ам; выключэньне з правіла канчатак ем; канчаткі жаночага рода я.-яй;
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
69

5. Клічны склон


Правіла 30. Канчаткі мужчынскага роду: А. адзіночнага ліку: 1) у-ю, 2) е-а. Б) множнага ліку ове
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
71

6. Канчаткі памяншальна-ласкальных іменьнікаў


Правіла 31. Канчатак ак ці ык?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
73

1. Канчаткі склонаў: 1. Назоуны склон


Правіла 32. Канчаткі радоў: а) адзіночнага ліку, 1) мужч. роду ы-і, 2) жаноч. роду ая-яя, 3) ніякага ае-яе, ое
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
74
1) мужч. роду ы-і, 2) жаноч. роду ая-яя, 3) ніякага ае-яе, ое
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
74
множнага ліку ыя
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Родны склон адзіночнага ліку


Правіла 33. 1) Мужчынскага і ніякага роду не пад націскам ага-яга, пад націскам ага; 2) жаночага роду не пад націскам ае (ай)-яе (яй), пад націскам ое (ой)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
76

3. Вінавальны склон адзіночн. ліку жан. роду


Правіла 34. Канчаткі ую-юю
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
77

4. Творны і месны склон


Правіла 35. 1) Канчаткі мужч. і ніяк. роду ым-ім; жаноч. роду: а) у творным склоне не пад націскам аю (ай)-яю (яй), а пад націскам ою (ой). б) у месным склоне не пад націскам ай-яй, а пад націскам ой
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
77
б) у месным склоне не пад націскам ай-яй, а пад націскам ой
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

5. Аканьне ў канчатках прыметнікаў


Правіла 36. Канчаткі 1) роднага і давальнага склонаў мужч. і ніяк. роду ага-яга, аму-яму;
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
77
2) Родн. давальн., творнага і месн. склонаў жаноч. роду ае (ай)-яе (яй), ай-яй, аю (ай)-яю (яй)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

II. Прыметнікі, памяншальныя і ласкальныя.


Правіла 37. Канчаткі: 1) енькі, 2) анькі
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
79

III. Ступені параўнаньня.


Правіла 38. Канчаткі ступені: 1) 1-ай: ыі; ая-яя; ое, ае-яе
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
80
2) 2-ой: ейшы, ая-яе, (эйшы, ая-ае)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
2) 3-яй: з прыстаўкай най ці з словамі: за ўіх, ад усіх, самы
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

IV. Скарочаныя прыметнікі.


Правіла 39. Устаўныя гукі не пад націскам: а-е, а пад націскам о
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
81

Правіла 40. 1) складаных, 2) парадкавых, 3) аканьне ў зборных лічэбніках, 5) склонавыя канчаткі парадкавых лічэбнікаў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
82

Правіла 41. Канчаткі займеньнікаў сходны з канчаткамі прыметнікаў. Канчаткі: 1) назоўнага склону
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
84
2) роднага, прыладнага і меснага склонаў мужч. і ніяк. роду
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
3) жаночага роду
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
4) Прыстаўкі не, ні ў неазначальных і адмоўных займеньніках. Калі не, ні пішуцца асобна?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 42. А) Галосныя ў канчатку дзеясловаў I-га і II-га спражэньня абвеснага ладу

1) Калі націск прыходзіцца на канчатак, то 2-ая асоба множнага ліку ў I-ым спражэньні канчаецца на аце-яце, а ў II-ім — ыце-іце
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
86
2) Калі націск не на канчатку, то ў I-ым спражэньні еце-аце, а ў II-ім — іце-ыце
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
3) Як адрозьніць II-ое спражэньне ад I-га? Канчаткі неазначальнай формы: 1) іць-ыць, 2) ець-эць, 3) яць-аць
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
88

Б) Дзеяслоўныя прыметы і прыслоўі

1) Зьмены дзеяпрыметнікаў паводле роду, ліку і склону
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
88

Канчаткі дзеяпрыметнікаў:

а) Даўнейшыя (учы-ючы, ачы-ячы, мы))
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
б) Сучасныя (ны, ты, лы))
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
в) Склонавыя канчаткі дзеяпрыметнікаў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
2) Канчаткі дзеяпрыслоўяў: учы-ючы, ачы-ячы
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
89

Канчаткі дзеясловаў


Правіла 43. 3-яй асобы множн. ліку I-га спражэньня уць-юць, II-га — аць-яць
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
91

Правіла 44. адзіночнага ліку цяперашняга і будучага часу 1) 2-й асобы I-га спражэньня еш-аш, II-га — іш-ыш
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
2) 3-яй асобы I-га спраж. е-а, II-га — іць-ыць
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 45. множнага ліку цяперашняга і будучага часу 1) 1-й асобы I-га спражэньня ем-ам, II-га — ім-ым
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
93
2) 2-ой асобы а) не пад націскам у I-ым спражэньні — еце-аце, у II-ім — іце-ыце; б) пад націскам: II-га спражэньня — іце-ыце, I-га — яце-аце
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 46. Дзеясловы з зваротным займеньнікам ся
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
94
1) Спражэньне такіх дзеясловаў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
2) Канчаткі цца, ца
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 47. Формы загаднага ладу
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
1) ь (мяккі знак) у 2-й асобе адзіночнага і множнага ліку
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
95
2) зьмена канчаткаў 2-й асобы адзін. ліку і-ы на е-э 1-ай і 2-й асобы множн. ліку
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
95

Правіла 48. Прыслоўі пішуцца зьлітна: 1) Калі словы без прыназоўніка не ўжываюцца, 2) з прыназоўнікамі, 3) калі бывае націск на прыназоўніку, 4) з адмоўнымі дапаможнікамі не (ня), ні
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
97
5. Як адрозьніць прыслоўе ад іменьнікаў з прыназоўнікамі? увесну, увосень, удзень, дадому… ці у весну, у восень, у дзень, да дому?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
6. Формы прыслоўяў: па-беларуску, па-расійску, па-дзявочы
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
7. Злучэньне прыслоўяў рыскамі: раз-по-раз, пперш-на-перш, чуць-чуць
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
98
Прыслоўе „таксама“
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
Б) Канцовыя гукі ў прыслоўях: а) я (наўмысьля, ледзьвя…); б) у (зранку, змалку, зьнячэўку…); в) на (не) пэўна-пэўне, слушна-слушне (годзе-годзі, балазе); г) (дзесьці, калісьці, некалісьці)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 49. 1) Складаныя злучнікі
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
100
2) Як адрозьніць складаныя злучнікік: нашто, зашто, затым, затое, штоб ад займеньнікаў з прыназоўнікамі ці дапаможнікамі?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
101
3) Ужываньне дапаможнікаў: б-бы, ж-жа, то, небудзь, з папярэднімі словамі з злучеом (было-б, рад-бы, мой-жа…)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
4) Яе пісаць, калі сходзяцца два дапаможнікі разам? Калі пісаць б, ж-бы, жа?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
5) Дапаможнік „Няўжо“
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 50. 1) Злучальныя гукі: пад націскам о-е, не пад націскам а-я
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
103
2) Як пісаць кожную часьць складанага слова, калі націск прыходзіцца на другую часьць?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
Словы з „поў“ ці „палу“
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
3) Аканьне ў другой часьці складанага слова, калі націск падае на першую часьць, або на злучальны гук
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
104
4) Аканьне ў складаным слове, калі ў тэй ці другой часьці адбыліся гукавыя зьмены
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
5) Ужываньне злучка паміж часьцей складанага слова, калі яно зложана з цэлых слоў (Дунай-рака)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
6) З злучком пішуцца: а) падвойныя фаміліі, б) складаныя прыметнікі, в) два дзеясловы (пацяклі-паплылі), г) складаныя прыназоўнікі (бач. прав. 20, Б, 4) і д) складаныя дапаможнікі (ха-ха-ха!)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Правіла 51. 1) Чужаземныя словы, вядомыя шырокім народным масам
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
2) Інтэрнацыянальныя словы, што ўжываюцца ў кніжнай мове
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

Як перадаюцца чужаземныя гукі ў беларускай мове:

а) простыя зычныя заместа падвойных; б) чужаземнае l — беларускае ль; в) чужаземнае l пасьля зубных, зацьвярдзелых зычных і іншых; г) чужаземны гук ф; д) чужаземны гук th (ѳ); е) чужаземныя гукі l і г (лацін. g); ж) ia, ie, io (лацінск. літары); з) дыфтонг au (лацінск. літары); і) мяккі знак (ь) і апостроф у чужаземных словах; к) чужаземныя і беларускія ўласныя іменьні; л) вульгарызованыя формы чужаземных слоў; м) злучэньні: бю, ню, г. ў чужаземных словах
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
105
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
109
1.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
112
2.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
113
3.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
4.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
114
5.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
115
6.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
115
7.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
116
8.
Вучыся. Я. Купала
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
117
9.
.         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .         .
10.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
118
11.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
12.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
119


13.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
120
14.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
121
15.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
120
16.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
122
17.
Жніво Я. Колас
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
18.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
19.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
124
20.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
125
21.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
126
22.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
23.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
127
24.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
128

ЧАСЬЦЬ ДРУГАЯ.

Знакі прыпынку.


Правіла 1. Калі ставіцца: 1) пытальнік, ) клічнік і 3) пункт? Калі ставяцца знакі !? і ?!
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
133

Правіла 2. I. Працяжнік ставіцца: 1) перад пералічэньнем, 2) на месцы прапушчанага дзеяслова-сувязі і 3) у сказе, што служыць адказам на пытаньне
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
135
II. Злучок ставіцца: 1) калі два словы складаюць назоў; 2) у падвойных фаміліях, 3) у складаных прыметніках, 4) прыпаўтарэньні слоў і 5) пры злучэньні дапаможнікаў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
136

Правіла 3. Пры прыдатках ставяцца: 1) коска, 2) працяжник, 3) злучок і працяжнік, 3) злучок і працяжнік, 4) ніякі знак, 5) двукроп‘е, 6) коска перад словамі: або, ці, нават, аж-но… 7) двукосьсе
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
137

Правіла 4. 1) Зваротак у сярэдзіне сказу, 2) у пачатку сказу, 3) у канцы сказу і 4) зваротак з даданымі словамі
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
140

Правіла 5. Пры выклічніках ставяцца: 1) клічнік і коска, 2), 3) калі пры выклічніку знак ня ставіцца, 4) злучок у склаадных выклічніках і 5) знакі прыпынку пасьля дапаможнікаў: не, так, але
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
141

Правіла 6. Пабочнае слова 1) у пачатку сказу, 2) у сярэдзіне і 3) у канцы сказу
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
143

I. Коска.


Правіла 7. 1) Падобныя члены ня зьвязаны злучникамі; 2) два падобныя члены зьвязаны злучнікамі: і, ды, да, або, ці; 3) коска перад злучнікамі: але, ды, да; 4) коска пры паўтарэньні злучнікаў і 5) коска перад адным злучнікам (і, ды)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
146

Памацняльны злучнік і
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

II. Двукроп‘е, працяжнік і кропка з коскай у зьлітым сказе


Правіла 8. Калі ставяцца: А) двукроп‘е, Б) працяжнік і В) кропка з коскай?
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
148

Правіла 9. Злучаныя сказы аддзяляюцца: 1), 2) коскай, 3) кропкай з коскай, 4) двукроп‘ем, 5) працяжнікам і 6) трохкроп‘ем
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
151

Правіла 10. 1) Залежны сказ спачатку і ў канцы асноўнага; 2) у сярэдзіне асноўнага; 3) сузалежныя сказы; 4) двукроп‘е і працяжнік у складана-залежных сказах
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
156

Правіла 11. 1) Дзеяпрыметныя і дзеяслоўныявыражэньні посьля і перад тым словам, да якога яны адносяцца; 2) коска посьля дзеяпрыметнікаў, калі перад імі можна паставіць дзеяпрыслоўі „будучы“ ці „быўшы“; 3) выдзяленьне коскамі дзеяпрыслоўя з даданымі кяму словамі; 4) адно дзеяпрыслоўе, без даданых слоў
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
159

Правіла 12. Выдзяленьне пабочных сказаў 1) коскамі і 2) працяжнікамі або дужкамі
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
163

Правіла 13. Двукосьсе або чужаслоўе: 1) чужаслоўе перад словамі аўтара; 2) ужаслоўе посьля слоў аўтара; 3) выдзяленьне слоў аўтара: а) коскамі, б) працяжнікамі, в) двукроп‘е посьля слоў аўтара; 4) працяжнік паміж двуз розных чужаслоўяў; 5) працяжнік заместа двукосься
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
164

§ 35. Кругасказ


Правіла 14. 1) Двукроп‘е або кропка з коскай посьля павышэньня ў кругасказе, 2) аддзяленьне суставаў кругасказа, аднаго ад другога. коскай або кропкай з коскай
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
168

1. Коска. 2. Двукроп‘е. 3. Працяжнік і злучок. 4. Двукосьсе. 5. Дужкі. 6. Клічнік і пытальнік. 7. Трохкроп‘е. 8. Кропка з коскай. 9. Пункт (кропка)
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
170
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
176
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
177
1.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
2.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
178
3.
На Палесьсі Тарас Гушча
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
179
4.
Нашыя гасьцінцы Тарас Гушча
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
180
5.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
6.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
182
7.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
183
8.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
184
9.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
185
10.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
186
11.
Камень Т. Гушча
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
187
12.
Навальніца Т. Гушча
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
189
13.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
190
14.
.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .
191

.       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .       .

КНІГАСЬПІС.

Падручнікі.

Цана.

у апр.

без апр.

р.
к.
р.
к.
Астраб А. Курс досьледнай гемэтрыі 1 50
Азбукін М. Географія Эўропы 2 50
Азбукін М. і Смоліч А. Географія па-заэўропэйскіх краін 2 75
Проф. П. Бузук. Асноўныя пытаньні мовазнаўства
1 20
Багдановіч М., Байкоў М. і Некрашэвіч С. Наша сіла — ніва ды машына. Лемантар для дарослых
20
Вэнэдыктаў. Гісторыя рэволюцыйнага руху
1 20
Выпісы з беларускае літаратуры, ч. II
1 50
Гарэцкі М. Гісторыя беларускае літаратуры, выд. III
1 25
М. Гарэцкі, Ул. Дзяржынскі і П. Каравай. Выпісы з беларускае літаратуры, ч. I 1 80
Грамыка М. Пачатковая географія
50
45
Крышталёграфія
Проф. У. Ігнатоўскі. Гісторыя Беларусі ў XIX-м і ў пачатку XX-га веку, выд. II 1 85
Кароткі нарыс гісторыі Беларусі, выд. III
1
Кашын Н. Фізыка, ч. I
1 50
ч. I 1 85
Кісялёў А. Элемэнтарная альгебра, ч. II
1
Круталевіч А.ч. I
60
ч. II
1 25
Мазур і Калінічэнка. Чырвоная зьмена. Кніжка для другога году навучаньня, выд. III
1 25
Кержанцаў П. Ленінізм
1 40
Старонкі з гісторыі РКП
80
Я. Лёсік. Школьная граматыка, выд. IV
70
Беларускі правапіс, выд. IV
45
Сынтаксыс беларускае мовы, выд. II 1 40
Лойка М. Першыя крокі ў матэматыцы, ч. I, выд. 2
50
25
ч. II
45
30
ч. III 1 50
Л. Любімаў. Політычная экономія
60
У. Мазур і К. Шапялевіч. Чырвоная Беларусь, выд. II 1 20
Мікельсар Ф. Пачатковая геомэтрыя
50
Мэтрычная сыстэма мерак
15
Міцкевіч К. Мэтодыка роднае мовы
75
Некрашэвіч С. Беларускі лемантар, выд. III
60
Некрашэвіч М. Жыцьцё і праца 1 75 1 50
Некрашэвіч С. Роднае слова, ч. I, выд. 2
75
Пакроўскі М. Нарысы з гісторыі рэволюцыйнага руху ў Расіі XIX—XX в. в.
75
Пэрэльман Я. Новы задачнік па геомэтрыі
75
Смоліч А. Кароткі курс географіі Беларусі 1 80
Самковіч і Пратасэвіч. Родныя шляхі, ч. I 1 60
ч. II 1 75
Самковіч, Пратасэвіч і Гарбацэвіч. Наш сьцяг 1 50
ч. II 1 15 1
ч. III 1 35 1 25
Тайшын і Казлоў. Падручнік політграматы для школ-перасовак, ч. I 1
А. Федасенка. Чырвоная зьмена. Лемантар, выд. II
60
Федасенка і Сьцяпанаў. Мэтодолёгічныя ўвагі да лемантара „Чырвоная зьмена“
30
А. Федасенка. Чырвоная зьмена. Першая кніжка пасьля лемантара
60
Чаржынскі Ўл. Выпісу з беларускае літаратуры XIX і пачатку XX сталецьця 4 25

Мастацкая літаратура.

Александровіч А. Па беларускім бруку
25
Паўстанцы. Інсцэніроўка
08
Бядуля-Ясакар. Буралом. Выбран. вершы
60
Назар Бываеўскі. Панскі гайдук. Гістар. драма
55
Вольны А. „Два“. Аповесьць
40
Вольны А., Александровіч А., Дудар А. Ваўчаняты. Роман беларускіх лясоў
60
Цішка Гартны. Песьні працы і змаганьня. Збор вершаў
50
Сокі цаліны. Роман ч. I
70
Урачыстасьць. Збор вершаў
60
Выбраныя апавяданьні
15
На перагібе. II квадра роману „Сокі цаліны“ 2
М. Гарэцкі. Ціхія песьні
40
Досьвіткі
40
На імпэрыялістычнай вайне 1
У чым яго крыўда
30
А. Гурло. Барвенак. Збор вершаў
70
Тарас Гушча (Я. Колас). На рубяжы. Апавяданьні
45
У панскай глушы. Аповесьць 1
У ціхай вадзе. Збор гуморыстычных апавяданьняў
80
Тарас Гушча (Я. Колас). Крок за крокам. Апавяданьні
30
Першыя крокі. Апав. для дзяцей
40
С. Даржны і І. Плаўнік. Звон вясны. Вершы
25
Дубоўка Ўладзімер. Строма. Вершы
20
Трысьцё. Вершы
40
Дудар А. Беларусь бунтарская. Вершы
20
Журба Я. Заранкі. Вершы
40
Зарэцкі М. Пад сонцам. Апавяданьні
50
Голы зьвер
35
Якуб Колас. Водгульле. Збор вершаў
35
Новая Зямля. Поэма 1 20
Сымон Музыка. Поэма 1 60
Казкі жыцьця. Апавяд.
50
На прасторах жыцьця. Зборнік апавяданьняў 1 50
Крапіва. Крапіва. Вершы
85
Біблія
50
Янка Купала. Апавяданьні вершам, кн. I
25
кн. II
25
Збор твораў, т. I, „Гусьляр“ і „Жалейка“ 2
Збор твораў, т. II 2 40
Шляхам жыцьця. Збор верш. 1 25
Спадчына. Вершы 1
Безназоўнае. Вершы 1
Я. Нёманскі. На зломе. Зборнік апавяданьняў 1 65
М. Нікановіч. Золак
75
Радасьць
25
М. Чарот. Веснаход. Збор апавяд., выд. IV 1 10
Босыя на вогнішчы
10
Выбраныя апавяданьні
25
Кузьма Чорны. Пачуцьці
75
Хвоі гавораць
50

Сялянская літаратура.

Аж-Гірэй. Культура бульбы 10
Бараноўскі А. Змаганьне з пажарамі 20
Д-р С. Былінскі. Як ратавацца ад заразы 5
Трахома і сьлепата 5
Бугаёў З. Буракі, бручка і рэпа ў полі 6
Ю. Вагнэр. Апавяданьні аб вадзе 15
Выкочка і Крывіцкі. Як палепшыць пяшчаную глебу 8
А. Гарбацэвіч. Гісторыя чыгункі 50
Гарабурда К. Як стварыўся сьвет і зямля 20
Я. Грабоўскі. Аб насеньні 8
Дзяркач. Пра папоў, пра дзякоў, пра сялян-мужыкоў 20
Драгілёў Б. Шкоднікі нашых палёў і як з імі змагацца 5
Журык. Як у Даніі кормяць кароў 8
Ігнацьцеў В. Што такое СССР 30
Агр. М. Кацаураў. Ячмень, авёс, проса, грэчка і кукуруза 15
Як жыве і прарастае насеньне 10
Жыта і пшаніца 10
Дагляд за пасевамі 8
Угнаеньне глебы 8
Быдла. Гутаркі аб тым, як гадаваць быдла 26
Аб плодазьмене 5
Бульба і кораньплоды 10
Каралёў. Як весьці зямельныя спрэчкі 10
Кудзелька А. Каноплі і іх вартасьць у сялянскай гаспадарцы 8
Проф. Кудраўскі. Як жылі людзі ў даўнія часы 40
Ластоўскі П. Малочныя таварыствы 5
Ул. Львоў. Там, дзе пануе нафта 20
Соль і яе здабываньне 15
Лункевіч В. Грозныя зьявы і цуды прыроды 12
Неба й зоры 10
Электрычнасьць, маланка і гром 10
Марозаў. Пажніўныя расьліны — два ўраджаі з поля 5
Місючэнка Т. Рахунак — аснова гаспадаркі 10
Мэліорацыйныя таварыствы і карысьць ад іх 15
Пачопка Я. Як узгадавацб і даглядаць сад 30
Пракапенка Д. Канюшына 15
Перэльман Я. Новыя і старыя меркі 8
Рак С. Страшны вораг (кніжка аб гарэлцы) 12
А. Раманоўскі. Пісьмо і кніга, ч. I 15
Сьцяпанаў У. Аб таінстве сьвятога прычасьця 10
Чыя вера праўдзівая, і які бог праўдзівы 5
Вэтэр. д-р І. Серада. Зарахьлівыя хваробы свойскае жывелы 15
Сьвіньня — скарбніца гаспадара 10
Першая дапамога захварэўшай жывёле 35
Як трэба каваць коні 20
Сілін і Захараў. Як кашалі плесьці 25
Сілін. Б. Такарнае рамяство па дзераве 15
Сіцынскі. Як трэба рабіць масла 8
Д-р Трамповіч. Балотная трасца 30
Уліцін. Суд над трохпалёўкай 10
Фэрдынандаў В. Як атрымаць даход ад птушніцтва 12
Д-р Н. Фурс. Сухоты і барацьба з імі 5
Кароста, пархі і вашывасьць 6
Д-р І. Цьвікевіч. Гадаваньне грудных дзяцей 10
Сыфіліс і лячэньне яго 10
Проф. П. Штэйнбэрг. Чым і як угнойваць агарод, калі гною не хапае 6
Шыпіла І. Што кожны селянін павінен ведаць аб коопэрацыі 10

Ленінская літаратура.

Крупская Н. Пра Ўладзімера Ільліча 2
Кузьняцоў І. Ленін і сялянство 6
Н. Ленін. 1905 год 15
Аб зямлі і сялянстве 5
Аб коопэрацыі 3
Аб рэлігіі 3
Дзіцячая хвароба „лявізны“ ў комунізьме 20
Мысьлі аб новай экономічнай політыцы 5
Нацыянальнае пытаньне 40
Соцыяльная рэволюцыя і заданьні асьветы 15
Ліліна З. Наш настаўнік Ленін 16
Сталін. Аб Леніне і ленінізьме 15

Політычная і профэсыянальная літаратура.

Бухарын. Шлях да соцыялізму і рабоча-сялянскі саюз 40
Да вынікаў XIV Зьезду ЎсеКП(б) 30
А. Лазоўскі. Асноўныя моманты ў разьвіцьці міжнароднага профруху 10
Маркс К. і Энгельф Ф. Комуністычны маніфэст 50
Рыкаў. Перад новымі заданьнямі 20
Сталін. Пытаньні і адказы 15
М. Томскі. Нарысы профруху ў Расіі 30
Профсаюзы на новых шляхох 25
Чэкін (Яроцкі). Што такое профсаюзы 15
Рэзолюцыі і пастановы XIV Зьезду ЎсеКП(б) 30

Комсамольская і піонэрская літаратура.

Якімовіч А. Гул бубна. Апавяданьні 12
Балакін і Шасьцін. Комсамол і Савецкае будаўніцтва 25
Комсамольскі сьпеўнік 20
Комсамолец за плугам (гутаркі па сельскай гаспадарцы) 70
Статут РЛКСМ 5
Організацыйны статут Дзіцячай Комуністычнай оргназіацыі Юных Піонэраў Беларусі 3
Якім павінен быць камсамолец 8

Усе вышэй зьмешчаныя кнігі прадаюцца ўва ўсіх кнігарнях г. Менску і кнігарнях Дзяржаўнага Выдавецтва ў акруговых ды раённых гарадох Беларусі.


ЦАНА 70 кап.


Гэты твор знаходзіцца ў грамадскім набытку ў краінах, дзе тэрмін аховы аўтарскага права на твор складае 70 гадоў або менш.

Абразок папярэджаньня
Гэты твор не абавязкова ў грамадскім набытку ў ЗША, калі ён быў апублікаваны там цягам 1927—1964 гадоў.