Хрэстаматыя новай беларускай літэратуры (1927)/I/А/Карусь Каганец

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Кавалкі з „Успамінаў“ Карусь Каганец
Крытычна-біяграфічны артыкул
Аўтар: Ігнат Дварчанін
1927 год
Прамова

Спампаваць тэкст у фармаце EPUB Спампаваць тэкст у фармаце RTF Спампаваць тэкст у фармаце PDF Прапануем да спампаваньня!




(Казімір Кастравіцкі).

Каганец, запраўднае імя якога К. Кастравіцкі, як па часе, так і па характары творчасьці, ідзе поруч з Ядвігіным Ш. Радзіўся недзе ў Горадзеншчыне каля Белавескае Пушчы. Яшчэ ў 90-х гадох мінулага сталецьця пачаў працаваць на беларускай ніве. Памёр у 1918 годзе. Наагул вестак аб жыцьці яго мала папала ў друк.

Першая рэч, напісаная Каганцом яшчэ ў 1893 годзе, ёсьць „Прамова“, якая надрукована пасьля ў сьвяточным № (7) „Н. Н.“ за 1910 г.

Карусь Каганец.


Карусь Каганец.

Як і Ядвігін Ш., Каганец апрацоўвае народныя легенды. Найлепшая з іх, „Сьцяты камень“. Апрача таго ён піша расказы гістарычнага характару („Новасадзкае замчышча“ і інш.). Зьбіраючы этнографічны матар’ял, ён пачынае пісаць і вершы, якія таксама датычаць або легэндаў або гісторыі, а то і проста жыцьця. Адзін з лепшых вершаў — „Кабзар“. Вершы яго стараюцца насьледаваць народнай творчасьці. Пісаў Каганец і драматычныя творы, найлепшыя з якіх „Модны Шляхцюк“, „У іншым шчасьці няшчасьце схавана“. Усё гэта друкавалася па розных часопісях. Найбольш популярная рэч яго — „Модны Шляхцюк“ камэдыя ў адной дзеі — некалькі разоў надрукована асобна. Выйшаў яшчэ яго популярна-навуковы нарыс „Гутаркі аб небе і зямлі“.

Каганец таксама калышацца паміж туманным романтызмам, фантастычнымі ўспамінамі, лятуценьнямі аб даўнейшай славе Беларусі і запраўднай любасьцю да простага народу. Розьніца з Ядвігіным Ш. тая, што ўсе рэчы ў яго сур’ёзныя; ён шчыра й адкрыта піша, што думае. У расказах — На сплаў“, „На сплаве“ ў Каганца відаць рэалістага, які сьпісвае жыцьцё простага народу бяз прыкрасаў, але з пэўнаю сымпатыяй.


.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
30
.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
32
.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
33
.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
34
.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
35
.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
38
.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
39
.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
39
.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .
40