Rodnyje zierniaty (1916)/III/Aziory

Aziory
Публіцыстыка
Аўтар: Вацлаў Ластоўскі
1916 год

Прапануем да спампаваньня!

Aziory.

Wilenščyna bahata aziorami; ich naličajuć bolej 400; bolšaja ich častka znachodzicca ŭ Trockim i Świencianskim pawietach. Asabliwaść tutejšych azior — taja, što jany nia złučeny rečkami, a ležać asobnymi hrupami. Samaje bolšaje woziero ŭ Wilenščynie — Naroč; jano znachodzicca u świencianskim pawieci. Daŭžynia jaho ad 16 da 23 wiorst, šyrynia — ad 12 da 15 wiorst. U woziery hetym znachodzicca padwodnaja daroha, tak zwanaja «Čortawa hrebla», ab katoraj raskazywajuć mnoha dziŭnych kazak. Hrebli hetkije našy pradziedy budawali dziela abarony ad worahoŭ: chto wiedaŭ, dzie idzie hrebla, moh piereježdžać praz woziera ŭ kalosach, abo pierachodzić woziero.

Niemałoje takže woziero Miadzioł, jakoje maje ŭ-doŭžki 12, a ŭ-šyrki 5 wiorst, i woziero Świr — pry miastečku Świr, kaliś-to staličnym mieści Świrskaho kniaźstwa. Świrskaje woziero maje ŭ-doŭžki 11, a ŭ-šyrki 1½ wiarsty. U Lidčynie było woziero Duba; jano ŭ-doŭžki mieło 4 wiarsty, ale apošnimi hadami wysachło. Pry woziery Pielasa jość wostraŭ, a na im razwaliny Witoŭtawaho zamku. Ale najbolej wiadomaje u historyi Trockaje woziero, majučaje ŭ-doŭžki 6, a ŭ-šyryniu 2 wiarsty. Na hetym woziery jość niekolki astrawoŭ, i na adnym z ich — razwaliny pyšnaho wialikakniažeckaho zamku. I zamak i woziero nie raz u našaj minuŭščynie ihrali wydatnuju rolu.

U Hrodzienščynie wialikich wazior nie šmat. Samym wialikim wozieram u Hrodzienščynie ličycca Nerwiel, u Biełastockim pawieci; jano maje ŭ-doŭžki 20 i ŭ-šyrki 2—3 wiarsty. Zatoje małych azior u Hrodzienščynie mnoha. U Hrodzienskim pawieci blizka ŭsie aziory złučajucca pamiž saboj rečkami.

U Minščynie najbolšaje woziero Wyhoŭskaje; jano lažyć na dawoli wysokim miejscy, i z jaho wyciekajuć dźwie reki: Jasielda i Šara. Cikawaja takže woziero Kniaź-Žyd, u Mozyrščynie. Lažyć jano miž wialikich lasoŭ. Ludzi raskazywajuć, što pasiarod woziera byŭ wostraŭ i na im zamak kniazioŭ Olelkowičoŭ Słuckich. Adzin z hetych kniazioŭ, paswaryŭšysia z bratam, začyniŭ brata ŭ henym zamku. Pa niejkim časie, kali kniaź ješče byŭ u zamku, wada ŭ woziery wielmi padniałasia, zatapiła wostroŭ zrujnawała zamak, pryčym zhinuŭ razam i nieščaśliwy toj kniaź. Kažuć, što na dnie woziera widać dahetul čaści zamku. Da wydatnych azior Minščyny zaličajecca takže woziero Świtaź. Woziero hetaje — niewialikaje, ale maje wielmi pryhožyje bierahi, ubranyje roznakolernymi kamieškami. Wada čystaja, jak u krynicy.

Najbahaciejša aziorami Witebščyna, ŭ katoraj naličajuć 2500 azior. Najčaściej aziory Witebščyny ležać miž wysokimi bierehami. Wydatny aziory Lepelskaje i Čerstwiany, kala Lepla. Z Lepelskaho woziera wyciekaje reka, Ułła. Na zachodnim bierazi woziera byŭ kaliś zamak. Niewialički ručajočak złučaje woziero Čerstwiany z wozieram Ciotča, dzie na ŭschodnim bierazi było kaliś miesto Lebiedź. Kala Dźwinska najwialikšyje waziory Siwier (39 kwadratnych wiorst) i Rušona (36 kw. w.). S Siwiera wyciekaje reka Dubna, ŭliwajučajasia ŭ Dźwinu. Kala Dryssy jość wielmi hłybokaje i burnaje woziero Aswiej (42 kw. w.). Kala Połacka jość woziero Niaščodra; jano maje wielmi pryhožyje bierahi. Kaliś nad hetym wozieram maskoŭcy byli pabudawali mocny zamak. Kala Newela i Siebieža jość wialikije waziory: Asina, Świbła i Niawiedra.

U Mahiloŭščynie mała azior. Jany raskinuty najbolej miž Dniepram i Dźwinoj i wydzielajucca wysokimi bierehami, a waziory miž Sožam i Dniepram majuć nizkije bierahi.