Старонка:Першая беларуская паэтэса (Клімковіч).pdf/6

аж да стражнікава брата». Апошні вобраз звычайна меў службовае прапагандысцкае значэнне. Гэта можна прасачыць па такіх вершах, як «Хрэст на свабоду», «Ласы», «Перад новым годам», «Пад штандарам», «Бунтаўнік», «Добрыя весці», па апавяданнях: «Прысяга над крывавымі разорамі», «Новагодні ліст». У гэтых вершах Цётка суровы рэаліст і выпрабаваны аратар. Яна знаходзіць формы, якія спынілі-б увагу чытача пракламацыі, ці слухача прамовы. У вершы «Хрэст на свабоду» — такім прыёмам з'яўляецца рэфрэн «Так і трэба». Ён паўтараецца ў такой сувязі, што набывае зусім адваротнае значанне.

На ўсходзе красна неба:
Нас не дзівіць, так і трэба.
Кроў ракамі льецца ў мора,
Салдат гіне там ад гора
Без кашулі і без хлеба;
Нас не дзівіць-так і трэба.

Каму трэба? Чаму не здзівіць? — спыняецца думка чытача, ці слухача.

Гоняць сына, гоняць мужа:
Мы слухаем цара дужа.

Ах вось што, - пачынае разбірацца чытач. Вайна і нашы пакуты непазбежны («Так і трэба»), калі мы будзем маўчаць і бязропатна выконваць загады цара.

Казак стрэле, жандар б'ецца,
У народа спіна гнецца
Ад налогаў з солі, хлеба.
А мы плоцім-так і трэба.

Тут рэфрэн набывае ўжо горка-саркастычную афарбоўку і гучыць як заклік не плаціць падаткаў.

У Пецярбургу змерлі людзі,
Ім прашылі куляй грудзі,
Бо то з песняй і з алтарам
Пайшлі з папом перад царам,
А цар сыпнуў, як бы з неба,
Тысяч куляу-так і трэба.
Дурняў хрысцяць на свабоду,
Цар навуку даў народу,
Памагаў ім, як-бы з неба,
Што больш цара не патрэба.

Паэтэса не баіцца горка і сурова сказаць нават пра ахвяры «9 студзеня» - «Дурняў хрысцяць на свабоду», бо яе абу-