Rodnyje zierniaty (1916)/IV/Unija s Polščaj
| ← Jahajło i Witoŭt | Unija s Polščaj Гістарычная праца Аўтар: Вацлаў Ластоўскі 1916 год |
Carkoŭnaja Unija → |
Прапануем да спампаваньня!
Unija s Polščaj.
S tej pary, jak Witoŭtoŭ brat, Jahajło, staŭsia karalom Polskim, stasunki Litwy s Polščaj stawalisia što-raz ciaśniejšymi. Asabliwa stasunki hetyje uzmacawalisia s tej pary, kali Witoŭt pamier biazdzietnym i Jahajławy patomki bywali i Wialikimi kniaziami Litoŭskimi i karalami Polskimi, nieraz u adnej i tejže samaj asobie. Z hetaj pryčyny što-raz čaściej prychodziło ludziam u dumku, kab hetyje dźwie dzieržawy s trema narodnaściami: Litoŭskaj, Ruskaj i Polskaj — złučyć u adnu wialikuju dzieržawu. Narady u hetaj sprawie byli ješče za časoŭ Jahajły i Witoŭta i što niejki čas iznoŭ adnaŭlalisia. Ràdzilisia ab dzieržaŭnaj unii Litwy s Polščaj u 1401, 1414, 1438, 1451 1499, 1501, 1563, 1564, 1566, 1567 i tolki za adzinadcatym zjezdam, u 1569 hadu, sprawa heta naładziłasia, i była padpisana umowa predstaŭnikami ŭsich troch narodoŭ ab dzieržaŭnaj unii. Pawodle henaj umowy da dzieržaŭnaj jednaści ŭsie try narody prystupajuć na roŭnych prawoch «jak roŭnyje z roŭnymi i jak wolnyje z wolnymi». Ad hetaho času mieŭ być nad abodwymi dzieržawami adzin karol, wybiranyj na supolnym sejmie, ale wojsko, sud, maneta i ziamielnaje upraŭleńnie ŭ kožnaj dzieržawi pawinny astacca i nadalej swaje asobnyje.
Unija heta wielmi uzmacawała abiedźwie dzieržawy i dała mnoha karysnaho i mnoha škodnaho, asabliwa słabiejšaj staranie: Litwinom i Rusinom. Unija dzieržaŭnaja s Polščaj dała wialikije swabody bajarstwu našamu, ale paniawoliła narod. Wynikam hetaj unii stałosia toje, što ciapier tolki pačynajuć budzicca da palityčnaho žyćcia narody kolišniaj Litwy i što ŭsio biezmała naše bajarstwo adrakłosia swajho narodu, papryjmało i mowu i hramatnaść polskuju.