Rodnyje zierniaty (1916)/II/Wiesna/Pory hodu

← U lesie

Pory hodu Навукова-папулярны артыкул Аўтар: Іван Гарбуноў-Пасадаў 1916 год Пераклад: Вацлаў Ластоўскі

Jawar i kalina →

Прапануем да спампаваньня!

Póry hodu.

Hod maje čatyry pary: wiasnu, leto, wosień i zimu. Zmieny por hodu zaležać ad sonca. Kali sonce świecić, u nas tady dzień; kali sonce chawajecca — nastupaje noč. Hetak sama ad adlehłaści sonca ad ziamli zaležać pory hodu. Kali sonce hreje ciaplej, nastupaje wiesna, za jej leto, a jak sonce pačynaje mieniej hreć, nastupaje wosień i zima.

Letam sonce padnimajecca wyšej i my jaho bačym daŭžej, jak zimoj. Čym wyšej padnimajecca sonce, tym krapčej jano hreje. Čym daŭžej sonce świecić, tym bolej jano nahrewaje ziamlu. Dziela hetaho letam ciaplej, jak zimoj.

Nia ŭsiudy na ziamli bywaje adnakowaja zima i leto. Kali my pajedziem dalej na poŭnač, to tam zima budzie šmat chaładniejša i daŭžejša, sonce zimoj tam ješče nižej na niebi i świecić mieniej času, jak u nas. Leto u paŭnočnych krajoch karaciejšaje, jak u nas. Letam sonce tam nie padnimajecca tak wysoka, jak u nas, ale zaheta świecić jano letam wielmi doŭha i chawajecca na karotki čas nočču Za doŭhi dzień sonce paśpiewaje krepka nahreć ziamlu. Oś, dziela čaho tam, na poŭnačy, letam bywaje dawoli horača, choć sonce i niewysoka staić na niebi.

Kali-ž my pajedziem u saŭsim druhuju staranu, na poŭdzień, to tam nie bywaje hetkaj ściužy zimoj. Tam sonce i zimoj wysoka chodzić pa niebi i swaim ciapłom prahaniaje ściužu.

Jość hetkije miejscy na poŭdni, dzie zima ličycca samaj pryjemnaj paroj hodu, bo sonce letam lišnie tam palić. Tam zimoj daśpiewajuć frukty i krasujuć kraski.

Paśla zimy nastupaje wiesna. Sonce ŭ poŭdzień iznoŭ padnimajecca wyšej na niebo. Dni robiacca ciaplejšymi. Źwiery wylezajuć z nor. Drewy i kusty raspuskajuć liścia i kwietki. Pryletajuć ptuški i napaŭniajuć pawietre swaim śpiewam. Wypaŭzaje i wyletaje maškara, zimawaŭšaja niedzie u ščełkach, pad kamieniami i pad imchami.

Na rysunku raślinnaść haračych krajoŭ, dzie nie bywaje zimy; raslinnaść tam bahataja.

U kožnym hodzie bywajuć čatyry pory hodu. Čas ad adnej zimy da druhoj nazywajecca hodam.

Pytańnia dla hutarak i piśmiennych rabot. Skažycie, jak wy spaznajecie, što ŭžo pryjšła wiesna? Pa čym wy spaznajecie, što pryšła wosień? Kali bywajuć samyje doŭhije nočy ŭ hadu? Camu ŭ tym časie, kali najdaŭžejšyje nočy, bywaje zima? Čamu robicca chaładniej, kali sonce zajdzie? U jakoj staranie ŭschodzić i ŭ jakoj zachodzić u nas sonce? Jak hetyje starony nazywajucca? Ci zaŭsiody sonce uschodzić na adnym i tym samym miejscy? Jakije raboty robiać u nas wiasnoj u poli? Čamu robiać hetyje raboty?