Rodnyje zierniaty (1916)/II/Wiesna/Pawietre

← Nie spanatryŭ

Pawietre Навукова-папулярны артыкул Аўтар: Васіль Вахцераў 1916 год Пераклад: Вацлаў Ластоўскі

Wiecier →

Прапануем да спампаваньня!

Pawietre.

Jość kazka ab šapcy-niaŭhledcy. Chto nadzienie henu šapku, taho nia možna uhledzić. Jon može u šapcy-niaŭhledcy pierachodzić z domu u dom, jon budzie bačyć i čuć usio, što tam robicca, a jaho nichto nie ŭbačyć. Jon može pierachodzić skroź začynienyje dźwiery i wokny, skroź ścieny i stoli, — ništo nia može strymać jaho.

Hetak apawiedajecca ŭ kazcy. Ale nia može być, kab była na świeci šapka-niaŭhledka. A adnače jość na świeci niešto, čaho my nie bačym. Wy možecie pahladzieć, jak hetki niaŭhledka budzie padtrymliwać wadu ŭ čarcy. Nalijcie wady ŭ čarku poŭna i zakryjcie papierkaj. Tut usia sprawa ŭ tym, što papiera pawinna ščylna prylehać da bieražkoŭ čarki i da wady. Paśla wy pryciśnijcie papieru adnej dałońniu i skorańka pierewiarnicie čarku. Ciapier adnimicie dałoń i trymajcie čarku druhoj rukoj. Wy ubačycie, što s pierawiernutaj čarki wada nie lijecca. I wadu, i papierku padtrymliwaje niešto niaŭhlednaje, niešto ciśnie na papierynku z nizu, a papierynka trymaje wadu. Heto niaŭhlednaje pawietre, katorym my dychajem. Pawietre ciśnie papierynku i padtrymliwaje wadu ŭ pierawiernutaj čarcy. Hetyje sproby rabilisia i na horach i pad horami, i ŭ damoch, i na wulicach, — i ŭsiudy wada nie wyliwałasia, ŭsiudy jaje padtrymliwało pawietre. Znače, pawietre jość usiudy: i na horach, i pad haroj, i ŭ chaci, i na wulicy. I jak kázačnaja niaŭhledka, niaŭhlednaje pawietre tak sama prachodzić i skroź ścieny i skroz stoli; jano ŭsiudy prabirajecca, ŭsiudy znojdzie sabie miejsco. Biez pawietra nia mohuć žyć ptuški, a ptuški wysoka lotajuć nad našymi hałowami, to mabyć i ŭ henaj wyšynie jość pawietre; a ryby žywuć u wadzie, to, mabyć, pawietre jość i ŭ wadzie. Rudakopy spuskajucca hłyboka pad ziamlu i lohka dychajuć tam, — znače, pawietre prabirajecca i hłyboka pad ziamlu, u hłybokije jamy i hłybokije studni. Pawietre jość i ŭ rozhych ćwiordych ciełach: kińcie ŭ wadu kawałačak cukru, krejdy, — z ich u wadu pojduć puzyrki, — heto pawietre budzie wychodzić z ich.

Pytańnia dla hutarak i piśmiennych rabot. Ci možna bačyć pawietre? A jak možna dawiedacca, što kala nas jość pawietre? Ci mohuć žyć ludzi biez pawietra? Na što ludziam pawietre? Ci ŭsiakaje pawietre zdarowa čeławieku? A ci mohuć žyć biez pawietra źwiery, ptuški, owady, ryby? Skul biaruć sabie pawietre ryby? Ci mohuć žyć ryby u warenaj wadzie? Čamu nia mohuć?

Samastreł. Pawietre — pruhkaje cieło; karystajučysia hetaj ŭłasnaściu pawietra, možna zrabić cikawuju zabaŭku — samastreł. Treba ŭziać šklanuju, kaścianuju ci blašanuju trubačku, darabić da jaje štempel i, parezaŭšy na plastry bulbinu, ŭcisnuć u adzin i druhi kaniec z bulby zatyčki; kali z adnaho kanca papchnuć štempelam zatyčku, to waš samastreł z hukam wystrelić. Čamu?