Hołas dušy (1926)/I/Razmyšleńni na kožny dzień tydnia

Razmyšleńni na kožny dzień tydnia
Казаньні
Аўтар: Казімір Сваяк
1926 год

Прапануем да спампаваньня!

RAZMYŠLEŃNI NA KOŽNY DZIEŃ TYDNIA.

Dobra zrobiš, moj miły Bracie, kali myśl swaju kożnaha dnia zrańnia abo i zwiečara — skupaješ u čystaj krynicy praůdy Božaje. Pry razmyšleńni, kab jano było dušy twajej karysnym, zbudzi spakojnym, ale mocnym aktam woli ŭsiu swaju tworčaść, kab addać Bohu čeść wysokaj dumkaju, čystym pačućciom, żywym słowam. Tuju myśl, što razbudzić silniej duch twoj, zapamiataj na ceły dzień, kab uściaž być čujnym i pracawitym.

Niadziela

Niadziela.

Razmyšlennie ab trywałaści dušy.
Zasnowa.

Prypomni sabie, što Boh — Istota Wiečnaja, Usiemocnaja — widzić usie tajnicy dušy twajej. Budź pakornym prad mahutnaściaj Jaho. Kajsia, kali byŭ niawierny woli Jahonaj. Swaju kwołuju malitwu afiaruj dziela Jaho chwały, prosiačy, kab dała karyść dušy twajej.

Zmiest.

1. Boh, Tworca Pradwiečny, aktam woli swajej pryzwaŭ mianie da bytawańnia, nadzialajučy padabienstwam da Siabie:

dajeć mnie wolu — žyć;
rozum — zdabywaci praŭdu;
serca — lubici dabro i charastwo.

Niezaležnaj wolaj swajej ja maju adbić na sabie abraz Božy, zakrapić jaho: upadobnicca żyćciom swaim Bohawi. Dapamoža mnie ŭ hetym Syn Božy Chrystus, katory źjaŭlajecca daskanalnym uzoram čaławieka, što jadnaje ŭ sabie boskuju i ludzkuju naturu ŭ wadnej asobie Boha- Čaławieka.

2. Boh, udzierżywajučy mianie pry bycie, dajeć wiečnuju trywałaść dušy majej: nieśmiarotnaść. Ad mianie zależyć — być wiečna ščaśliwym na ŭłońni Božym, abo wiečna razlučanym z metaju cełaha žyćcia majho. Sam ja žyćciom swaim zapišu siabie ŭ lik aniołaŭ, abo šatanaů. Tak dyktujuć nam usie abjawy Božyja i pračućcio cełaha rodu ludzkoha.

3. Što kaža u hetaj sprawie rozum ludzki i Duch Božy? Čaławiek żywieć na świecie, kab dajści żyćcia Božaha. Patoje Boh stwaryŭ i aniołaŭ, daŭšy im čas proby. Tolki im u adwiečnaj Prazornaści swajej nia daŭ pa ŭpadku adkupleńnia. Bo čym wyšejšy ŭzlot, tym nižejšy ŭpad. Jak-ža ščaśliwy čaławiek, što pačuŭ słowa Praŭdy adwiečnaj: „Chto wieryć Mnie, chacia-by i pamior: żyć budzie… Ja z umioršych paŭstańnie i żyćcio“.

Refleksija.

Jaki moj pahlad na žyćcio wiečnaje i čamu ja tak ab hetym dumać bajusia: hdzie pryčyna? Boža, pryjdzi mnie na pomač!

Wywad.

„Niespakojnaje serca majo, o Boža,
„Až pokul znajdzie spačyn na ŭłońni Twaim.

Paniadziełak

Paniadziełak.

Ab prawie Staroha i Nowaha Zakonu.
(Mat. 5).

„Sapraŭdy kažu wam: kali sprawiadliwaść waša nia budzie bolšaju, jak wučonych i faryzejaŭ, nia ŭwojdzicie ŭ waladarstwa niabiesnaje“.

Prawa asoby: żyćcio.

1. Wy čuli, što skazana ŭ Starym Zakonie: „Nie zabiwaj; a chto-b zabiu, taho čakaje sud“. A Ja wam kažu, šło kožny, chto hniewajecca na brata swajho, taho čakaje sud; a chto-by skazaŭ bratu swajmu: „niahodnik“, taho čakaje Najwyšejšy Trybunał; a chto-b skazaŭ: „biazbožnik“, taho čakaje piekła ahniowaje. Kali woś pryniasieš afiaru na aŭtar, a tam prypomniš sabie, što brat twoj maje niešta proci ciabie, pakiń tam prad aŭtaram afiaru swaju, a jdzi pahadzisia piarwiej z bratam swaim, a tady, wiarnuŭšysia, złažy afiaru swaju.

Prawa hatunku: razmnażeńnie.

2. Wy čuli, što skazana ŭ Starym Zakonie: „Nia čužałož“. A Ja wam kažu, što kožny, chto prahawita hladzić na žančynu, ŭžo sčužałožyŭ ŭ sercy swaim… Skazana tak-ža: „Chto choča addalić żonku swaju, niachaj jej daść list razwodu“. A Ja wam kažu: z wyniatkam raspusty, kožny, chto addaliŭ-by žonku swaju, stajecca pryčynaj jaje čužałožnaści; a chto-b z addalenaj ažaniŭsia — čužałožnik.

Prawa adnosna praudy.

3. Wy čuli tak-ža, što skazana ŭ Starym Zakonie: „Nie prysiahaj falšywa“. A Ja wam kažu: zusim nie prysiahajcie: — ani na nieba, bo jano tron Boha, ani na ziamlu, bo jana padnožak stop Jahonych; ani na Jeruzalem, bo jość miestam wialikaha kniazia; ani na holaŭ swaju nie prysiahaj, bo nia možaš wałaska adnaho bielym učynici, abo čornym. Ale mowa waša niachaj budzie „tak, tak“ — abo „nie, nie“.

Prawa adnosna hramady.

4. Wy čuli, što skazana: „Woka za woka, a zub za zub“. A Ja wam kažu: Nie spraciŭlajciesia ŭporysta błahomu; ale kali chto ŭdaryć ciabie ŭ prawuju ščaku, nastaŭ i lewuju; a chto-b dziela saročki chacieū wadzić ciabie pa sudoch, adstupi jamu j wopratku; a chto-by prymušaŭ ciabie na tysiaču šahoŭ, idzi z im i dalej. Wy čuli, što skazana: „Lubić budzieš bližniaha swajho, a nienawidzieć woraha swajho“. A Ja wam kažu: Lubiecie worahaŭ wašych, rabiecie dobra tym, chto was nienawidzić, i maliciesia za tych, što was prasledujuć i zniewažajuć.

Nia sudziecie, kab samym nia być sudžanymi. — Nia kidajcie taho, što światoje, sabakam, a perłaŭ wašych prad świńmi, kab nie pataptali nahami swaimi. — Rabiecie druhim toje, što chočacie, kab wam rabili.

U hetym uwieś Zakon i Praroctwy.

Aŭtorak

Aŭtorak.

Ab čystaj myśli i dobraj woli.
(Tamaš a Kempis).

1. Na dwuch kryllach uznosicca čaławiek nad hetym świetam: prawatoj dy čystatoj. Prawata maje być u chacieńni, čystata ŭ pačuwańni. Prawata imkniecca da Boha, čystata znachodzić Jaho i radujecca. Nijakaja sprawa nia budzie tabie ciažkaja, pakul budzieš swabodnym ad hrešnych nachiłaŭ. Kali da ničoha inšaha, jak tolki, kab byŭ ty miły Bohu dy karysny bližniamu, nia budzieš imknucca dy šukaci — tady unutranaju swabodaju budzieš karystacca. Kali-b serca twajo było prostaje, tady ŭsieńkija twory byli-b lustram żyćcia i knihaju światoje nawuki. Niama tworu takoha maleńkaha dy błahieńkaha, jaki nia wykazwaŭ-by dabratu Boha.

2. Kali-b ty ŭ samym sabie byŭ dobry i čysty, tady lohka ŭsio bačyŭ-by dy razumieŭ. Čystaje serca nieba i piekła pranikaje. Kožny sudzić ab rečach jaŭnych tak, jaki sam jość u sercy. Kali jość sapraŭdy radaść na ziamli, dyk maje jaje čaławiek čystaha serca. I kali dzie jość turbota i złybiada, najlepš wiedaje heta błahoje sumleńnie. Jak zialeza ŭ ahni hublaje iržu, a pačynaje zihacieć dy čystaje robicca — tak i čaławiek, kali ŭsim sercam da Boha zwierniecca — kidaje swaje zahany i zusim pieramieniajecca.

3. Kali čaławiek pačynaje stynuć, tady pałochajecca na’t maleńkaje raboty i achwotna pryjmaje zmannyja radaści. Kali-ž pačynaje sucelna siabie pieramahać i mužna jści šlacham Božym, tady mała zwažaje na toje, što raniej maniłasia jamu być nadta ciažkim.

Sierada

Sierada.

Jak možna ŭtrymacca ŭ dobrym namiery.
(Rodrycius).

1. Žyćcia duchowaha nastaŭniki woś jakim pryraŭnańniem pakazawajuć, jak swaje sprawy što-raz daskanalniej spaŭniać patrapim. Fizyk paznajeć wyhlad i raźmier rečaŭ, nie źwiartajučy ŭwahi na ich istotu, bo choć-by istota była najwartaŭniejšaj, nia źmienić ich dziejańnia. Našym abawiazkam: šukać usiudy woli Božaj; nie zważajma na pradmiet učynkaŭ našych, bo ŭsiorouna, ci nam hetki, ci inšy zahad dany; wažna, kab wolu Božuju adhadać i spounić jaje ŭsiudy i zaŭsiody. Światy Bazyl z słoŭ św. Paŭły wywodzić takuju nawuku: „Žyćcio i ŭsie sprawy chryścijanina adnu metu majuć — chwału Boha“. — Ci jaścio, ci pjicio, abo što inšaje robicie — usio dziela chwały Božaje.

2. Zbaŭca Jezus strudžany prysieŭ nad studniaj Jakuba, a wučni pajšli pa strawu ŭ miesta. Jak wiarnulisia, znajšli Jaho ŭ hutarcy z samarytankaj. Skazali Jamu: „Rabbi, jež!“. A Jon adkazaŭ: „Maju Ja strawu na spažytak, ab jakoj wy nia wiedajecie“. Hamanili tady wučni pamiž saboj: „Abo Jamu chto prynios jeści?“ Nie, ale pasłuchajcie: „Moj nakorm — kaža Chrystus — spaŭniaci wolu Taho, chto pasłaŭ Mianie“. Chaj-ža i dla ciabie nakormam takim budzie wola Božaja. Ci wučyšsia, ci druhich wučyš: nia šukaj pryjemnaści ŭ samym zdabywańni nawuki, abo ŭ nawučańni, ale niachaj spažywam twaim służyć taja radaść, što ŭ-wa ŭsimčysta spaŭniaješ wolu Boha. Tak-sama i ŭ zaniaćciach chatnich: ci šyješ, ci dahladaješ chworych, ci kala haspadarki pracuješ — maješ takuju samuju zasłuhu, jak i tyja, što wučać, abo ŭradujuć, bo ŭsie roŭna wolu Božuju spaŭniajuć. I ŭ sercy i na wusnach mieć treba zaŭsiody takija słowy: „O, Boža, rablu heta dla Ciabie, dziela Twajej chwały, dziela spadabańnia Twajho“. Budźma wiernymi takomu prakanańniu, a ŭ kancy ŭsio spoŭnić patrapim. Z dobraj wolaj słužačy Bohu, a nia ludziam“, budziem radawacca, bo wolu Boha luba spaŭniaci.

Čaćwier

Čaćwier.

Ab Apošniaj Wiačery.
(Pawodle Ewanhielii).

1. Pierad dniom światoj Paschi, wiedajučy Jezus, što nadyjšła hadzina Jaho, kab pierajści z hetaha świetu da Ajca: ŭmiławaŭšy swaich, što byli na świecie, da kančatku ich umiławaŭ. Kali-ž pryjšła hadzina, zaniaŭ miejsca za stałom, a dwanaccać apostałaŭ z im. I skazaŭ im: „Z pažadańniem wialikim čakaŭ Ja hetu Paschu spažywać z wami, piarwiej čym ciarpieć budu.“ Paśla naliwaje wady ŭ načyńnie i začynaje myć nohi wučniam. Zasieŭšy iznoŭ za stałom, pramowiŭ da ich: „Wiedajecie, što ŭčyniŭ Ja wam? Wy mianie nazywajecie Wučycielem i Panam, i dobra kažacie, bo tak jość. Kali woś Ja, Pan i Wučyciel, abmyŭ nohi wašy, to i wy pawinny adzin druhomu nohi abmywaci. Prykładam pasłužyŭ wam, kab padobna, jak Ja ŭčyniŭ wam, tak i wy čynili.

2. I kali jany wiačerali, uziaŭ Jezus chleb, dziakawaŭ, bahasławiŭ, łamaŭ i dawaŭ wučniam swaim, kažučy: „Biarecie i ježcie: heta jość cieła majo, katoraje za was dajecca; heta čyniecie na pamiatku maju.“ Tak-ža i kielich pad kaniec wiačery ŭziaŭšy, padziaku učуniŭ i daŭ im sa sławami: „Pijcie z hetaha ŭsie. Bo heta jość kroŭ maja Nowaha Zakonu, katoraja za mnohich budzie pralita na adpuščeńnie hrachou“. I pili z jaho ŭsie.

3. Jezus tady ŭzrušany ducham, zajawiŭ im: „Sapraŭdy kažu wam: adzin z was mianie wydaść“. Hlanuli ŭsie adzin na druhoha ŭ sumniwie, ab kim haworyć? I strywožanyja wielmi pačali pytacca: „Niaŭžo ja, Panie?“ A Jon adkazaŭ: „Chto ŭmačyŭ ruku sa mnoj u misie, toj mianie zradzić“. Syn čaławiečy jdzie, praŭda, pawodle taho, što ab Im napisana; ale hora tamu čalawieku, praz katoraha Syn čaławiečy budzie wydan: lepiej było-b jamu, kab jon na świet nie radziusia!..

Piatnica

Piatnica.

Ab Afiary Imšy światoj.
(Z pismaŭ Ks. Wjanneja).

1. „Ad uschodu sonca až da zachodu wialikaje Imia majo miż narodaŭ: a na kožnym miescy paświačajecca Imieńniu majmu Afiara čystaja, bo wialikaje jość Imia majo mižy narodaŭ — kaža Boh”. Słowy hety praroka Malachija najwyraźliwiej tasujucca da času chryścijanstwa. I sapraŭdy, ad času Wybaŭleńnia ziamla cełaja jość światyniaj, u katoraj adbywajecca zaŭsiody Afiara Kalwaryi, ŭznoŭlenaja praz tysiačy afiarnikaŭ na čeść Najwyšejšaha. Heta afiara tak niawysłoŭna čystaja, daskanalnaja, što maje swaju wartaść nawat tady, kali spraŭlajuć jaje ruki niahodnyja. Jezus stanowicca na miesca ludziej hrešnych, kab addać Bohu čeść naležnuju Jaho Majestatu i wymalić jaho miłaściwaść. Imša świataja zależyć na słowach konsekracyi, Afiara świataja na aŭtary jość tej samaj Afiaraj, katoraja adbyłasia raz u Wialikuju Piatnicu na Kalwaryi. Cełaja roźnica jość u tym, što na Kalwaryi Jezus Chrystus afiarawaŭsia sposabam widomym — heta značyć, što hetu Afiaru bačyli wačami cieła, — i dalej, što afiarnikami byli złydni, i što kroŭ tam była pralita. U Imšy św. Jezus Chrystus afiarujecca rukami duchoŭnika, sposabam niawidomym i niakrywawym.

2. Čaławiek, twor Božy, pawinien mieć wialikuju padziačnaść za byt swoj i za ŭsio, čym waładzieje; a jznoŭ kožny hrešnik abawiazan da afiary pakutnaj. I zatoje ŭ Starym Zakonie kožnaha dnia składałasia mnoha afiaraŭ Bohu. Ale henyja afiary z żywioły nie mahli mieć naležnaha naznačeńnia: Bohu ad čaławieka patrebna była Afiara mnoha čyściejšaja i samoj siabie świedamaja. Hetaj Afiaraj, što moža zdawolić Božaje damahańnie, jość sam Jezus Chrystus, Boh roŭny Ajcu, — čaławiek roŭny nam. Jon heta što dzień afiarujecca na autaroch našych tak, jak kaliści afarawaŭsia na Kalwaryi. Praz heta afiarawannie samoha siabie Jezus Chrystus, Pan naš, addaje Bohu čeść, katoraja naležycca Stworcy ad tworaŭ i wypłačwaje Jamu za hrachi ludzkija. Jezus Chrystus, staŭšysia pasiarednikam miž Boham i ludźmi, praz Afiaru swaju wyprašwaje nam usie patrebnyja łaski, a jak afiara padziačnaja, addaje Bohu padziaku, katoraja Jamu ad nas należycca.

3. Chočaš paniaćcie mieci ab Imšy św.? Adkažu tabie sławami św. Jana Chryzostama: „Imša raduje ceły dwor niabiesny, prynosić patolle ŭsim dušam čyscowym, ssyłaje na ziamlu ŭsie bahasłaŭleńnia, daje Bohu bolej pašany, čym usie ciarpieńnia mučanikaŭ, čym pakuta ŭsich pustelnikaŭ, čym ślozy žalu, wylityja ad pačatku świetu až da jaho kanca“. Kali dachodzić budzieš pryčynu hetkaj wysokaj wartaści, to znajdzieš adkaz prosty. Imša św. jość Afiaraj Boha samoha. Widziš z hetaha, što lmša św. maje wartaść biazmiernuju.

Subota

Subota.

Ab Dziewie Maryi i Maci Božaj.
(Z adnaho nabožnaha piśmiennika).

Kali dawaŭ Boh niekali zahad być čaławieku sprawiadliwym, jak sam sprawiadliwym jość, moh čaławiek žalicca: Panie, jak-ža mahu ja naśledawać Ciabie ŭ sprawiadliwaści, kali nia widžu Ciabie, a žyćcia nia znaju Twajho? Byccam adkazwajučy na hety zakid, Boh Syna swajho na ziamlu prysłaŭ, kab Jon, pryniaŭšy naturu ludzkuju, žyŭ miž ludziej i staŭsia im uzoram żyćcia. Ale i ciapier čaławiek moh narakać. Ach, Boža, dziakuju Tabie za ŭzor žyćcia, katory daŭ mnie ŭ asobie Chrystusa Synie Twaim; ale-ž ci ja zdaleju naśledawać Jaho, kali Jon usiemocny i światy, a ja lichi j hrešny? I hetaj skarzie čaławieka Boh spahadaŭ, bo daŭ jamu ŭzor inšy, u katorym cnoty Chrystusa wyrazna značny: biez dadatku boskaści Chrystusawaj z adnaho boku, a sapsutaści našaj — z druhoha. Hetakim uzoram daskanalstwa jość Maryja, Dziewa Najświaciešaja. Jana jość kazaŭ-by najwiarniejšym adbićciom Jezusa Chrystusa. U Joj cnoty Chrystowy niezraŭnanym światłom świeciać. U Piśmie światym piša, što na pačatku stwaryŭ Boh dwa światły i ŭstanawiŭ ich na firmamencie nieba, „kab świacili nad ziamloj i dzialili świetłaść ad ciemry“; światło bolšaje nazwana soncam, a mienšaje miesiacam. I ŭ świecie duchowym, u kaściele ducha, widzim światły dwa padobnyja: sonca, heta — Jezus Chrystus, miesiac — Dziewa Maryja. Sonca maje światło swajo, miesiac biare jaho ad sonca; Chrystus Sam z Siabie świetłaść; Maryja światło swajo — łasku, świataść, chwału biare z Chrystusa. Sonca nia tolki świecić, ale i hrejeć; miesiac tolki świecić; padobna Chrystus — i zbaūlaje i sudzić; Maryja zbaŭlaci tolki pamahaje. Charošy sonca kasuli, ale zašmat silny na słabyja wočy; naadwarot — światło miesiaca, choć nia tak jasnaje, ale dla woka milejšaje. Pryhožy cnoty Chrystusa, ale dla słabaści našaj nia tak dastupny, bo heta cnoty Boha-Čaławieka; nie raŭnujucca da ich swajej jasnaściu cnoty Maryi, ale zatoje bolej padchodziać słabaści našaj. Nakaniec, jak miesiac światłom swaim najbolš blizki da sonca i hetak maje pieršaje miesca miž usimi zorami, tak Maryja świetłaściaj swajej da Chrystusa najpadabniejšaja i ŭsich światych pierawyšaje; što ŭ światych było daskanalnaje, toje ŭ Maryi było mnoha daskanalniejšym. „U Joj jaśnieje ciarpliwaść Hioba, moc Mojžeša, wiera Abrahama, čystata Jozefa, pakora Dawida, rozum Salomona, nabožnaść Eljaša, dziawočaść niawinnych, mužnaść niesprawiadliwa mučanych, haračaść apostalskaja, mudraść ajcoŭ światych, afiarnaść pakutnikaŭ Božych. Jana jość najdaskanalniejšym tworam Boha. I tak być pawinna, kali Jana wybranaj była Matkaju Syna Božaha. Jakoje-ž, pytaju, moža być charastwo, jakaja cnota, jakoje daskanalstwa, jakaja łaska, jakaja chwała, katoraja nie należycca Božaj Matuchnie-Maryi? Razwiaży zwiazki myśli swajej, puści krylla rozumu swajho: staŭ sabie u dušu Dziewu najčyściejšuju, najmudrejšuju, najpryhažejšuju, najpakarniejšuju, najłahadniejšuju, poŭnuju łaski, świataści, jasnuju ŭsimi cnotami, usimi darami bahasłaŭlenuju, Bohu najmilejšuju… Jak možaš, tak słaŭ Jaje. Adnak wyšejšaj sławy hodna heta Pračystaja Dziewa nad Dziewy!