Biełaruski Kalendar Swajak na 1919 hod/Francišk Skaryna
| ← Wasil Ciapinski | Francišk Skaryna Навукова-папулярны артыкул Аўтар: Вацлаў Ластоўскі 1918 год |
Sielanskije „respubliki“ kanca XVIII st. u Biełarusi i Litwie → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: Францішак Скарына (Ластоўскі). |
Прапануем да спампаваньня!
Francišk Skaryna.
400 let tamu nazad u mieście Prazie, u Čechach, doktar wysokich nawuk, wučeń Krakoŭskaho i Paduanskaho uniwersytetaŭ, Francišk Skaryna, rodam s Połacka, raspačaŭ drukawać pierekładzienuju im z Wulgaty Bibliju ŭ tahočasnaj biełaruskaj mowie.
U pradmowie da drukawaj im Biblii Francišk Skaryna padaje pryčyny, jakimi kirawaŭsia jon u swajej pracy. Pryčyny dźwie: pieršaja pryčyna — kab narod prosty (paspality) moh razumieć św. Piśmo; a druhaja, — wažniejšaja — heto patryotyčnaje pačućcie (iže mia Miłaściwy Boh s taho jazyka (nacii) na świet puściŭ).
I tak, aprača dbałaści ab pašyreńnie św. Piśma miž biełaruskim narodam, aduchatwarało da hetaj pracy Skarynu ješče i patryotyčnaje pačućcie. Pačućcie abawiazku dobraho hramadzianina pierad swaim narodam i wiernaho syna pierad swajej baćkoŭščynaj.
Ale Francišk Skaryna rabiŭ hetu wialikuju nacyonalnuju rabotu nie samatuham, nie adzin na swaju ruku. Drukawańnie našaj pieršaj Biblii — heto była sprawa nacyonalnaja: jej cikawilisia i pamahali da spaŭnieńnia jaje roznyje stany našaho narodu. A ŭ pieršy čarod pamahało Skarynie, kładučy košt, „Wilenskaje Panskaje Bractwo“, ŭ katorym była zhurtawana ŭsia wydatniejšaja Biełaruskaja znać, usio bliskučaje panstwo. Paśla niemała pamahało hetaj sprawie biełaruskaje mieščaństwo praz asobu wilenskaho radcy Bohdana Ońkowiča i tahočasnaho wilenskaho burmistra Babiča. Bo 400 let tamu nazad biełarusy byli narodam z usimi jaho atrybutami: z dzieržaŭnym i kulturna-nacyonalnym žyćciom. Naš nacyonalny arhanizm tady nie razdzirali, jak ciapier, usiakich maściej kruki i warony. Ni kałanisty, ni plantatary nie raspiralisia ješče łokciami ŭ našaj ziamli i nie wyciskali nas z Baćkoŭščyny. Niwodzin čužaziemiec nie wažyŭsia tady bałamucić narodu našaho, što biełarusu Biełaruś — nie baćkaŭščyna, a bytcym Baćkaŭščyna — za lesami, bałotami, čužy, nieznany kraj. Dy kab i bałamuciŭ chto, usie-b zaśmiejali taho, bo znali praŭdu swaju i rozum nia chwory mieli. Doŭhaja niawola, dy ciažšaja niadola zabiła naš narod, ale natchodzić para, kali jon pratre wočy i ŭbačyć i asudzić kryŭdzicieloŭ.
Nadrukawannie Biblii ŭ našy časy, časy mašyn i wysokaho razwićcia techniki, sprawa wymahajučaja wialikich koštaŭ i wialikaj pracy, a što kazać ab tym, jakoj wahi była heta praca ŭ pačatku XVI stalećcia, kali ješče drukarskaja štuka była sekretam asobnych ludziej i kali drukar sam wyrezaŭ na dručkoch litery, sam układaŭ słowy i adbiwaŭ arkušy knihi na ručnym warstaci!
Uwahu našu prykowywaje nie adna trudnaść raboty, nie zastrašajučyje prost košty, patrebnyje na hetu rabotu, a toj fakt, što Biełarusy, apaśla Cechaŭ, byli druhim s čarodu sławianskim narodam, katory zdabyŭsia na św. Piśmo ŭ swajej rodnaj mowie. Što biełaruski pierekład Biblii ŭ narodnaj mowie apiaradziŭ nia tolki Palakoŭ i Maskaloŭ, ale nawat z hetaj sprawaj my wystupili raniej za Zachodna-Eŭropejskije narody: Niemcoŭ, Francuzoŭ i Anhlijcoŭ.
U papiaredžajučyje našu Bibliju časy ŭsia Zachodniaja Eŭropa, nawat bolej: uwieś katalicki tahočasny kulturny świet, u kaścieli, ŭ nawucy i miž kulturnymi ludźmi hawaryŭ pa łacinsku. Łacinskuju mowu narodam Zachodnia-Eŭropejskim nakinuła kolišniaja Rymskaja Imperyja razam sa swajej kulturaj. Mowy narodnyje: niamieckaja, francuskaja i inš. ličylisia tady prostymi, mužyckimi, niahodnymi da piśma i kultury. U Uschodniaj Eŭropie, miž sławianoŭ, panawała, jak mowa piśma i kultury, starasławianščyna, małazrazumiełaja narodu. Akowy łacinizmu ŭ Zachodniaj Eŭropie razbiŭ reformacki ruch i ŭwioŭ u žyćcio mowy žywyje, narodnyje. Ale naš pierekład Biblii na biełaruskuju narodnuju mowu papiaredziŭ zachodna-eŭrapejski reformacki ruch. Mała taho: ŭ pieršaj drukawanaj pa niamiecku Biblii zamieščeny z biełaruskaj Biblii rysunki z herbowymi znakami Franciška Skaryny.