Наддзьвіньне (1926)/Кнігапіс/С. Хурсік. «Першы паўстанак»
| ← «Уздым» | С. Хурсік. «Першы паўстанак» Крытыка Аўтар: Макар Грашчанка 1926 год |
Прапануем да спампаваньня!
С. ХУРСІК. «Першы паўстанак». Апавяданьні.
Выданьне Ц. Б. «Маладняка». Менск. 1925 г. 64 стар. цана 20 кап.
Два гады, як выйшла ў сьвет кніжка маладнякоўца С. Хурсіка, у якой зьмешчаны два апавяданьні «Адам Залес» і «Вырвалася».
Гэрой апавяданьня — Адам Залес расказвае сваю гісторыю. Аўтар нібы, запісаў прамову пра сябе лішняга ў нашыя часы чалавека, адарванага ад жыцьця. Такая пабудоўка апавяданьня.
Гэрой апавядае шчыра пра сябе і гэта шчырасьць здольна захапіць чытача.
Адам Залес тыпізуе сабой выхадца з бедных сялян, які пражыў дні свайго юнацтва ў горадзе, выхоўваючыся ў старой гімназіі, парваўшы з працай, не прыстасаваўшыся да жыцьця. У часы гострае клясавае барацьбы Залес, атручаны умовамі свайго жыцьця, надзеўшы пагоны, вядзе барацьбу супроць рэвалюцыйных рабочых і сялян.
выхоўваючысяПасьля Залес перайшоў да бальшавікоў, але ня мог звыкнуцца і тут, бо ня умеў працаваць. Тутака ён капаецца ў сваім «я», сумуе і адзін выхад знаходзіць у набажэнстве. Прыехаўшы да бацькі ў вёску, ён ня здольны разабрацца ў зьявах новага жыцьця. Бацька яго ўбачыўшы, што сумуе ён таму, што няма ў ім яго, бацькаўскага «духу», духу працавітасьці, што ён лішні ў яго, выпраўляе з дому. Залес — валацуга. Ен ня можа знайсьці свайго месца ў жыцьці і правільна ахарактарызаваны камсамольцам — гніль.
Тэма, узятая аўтарам, у нашай беларускай літаратуры зьяўляецца новай і аўтар можна лічыць, што справіўся з ёю. Прадстаўнікі сваёй эпохі ў расейскай літаратуры далі такіх тыпаў.
Залесы ў наш час — гэта трэскі, ускінутыя хвалямі рэвалюцыі, якія ня могуць прыбіцца ні да аднаго берагу і носяцца на грэбнях гэтых хваляў. Яны маюцца ў нас і цяпер. Гэта — пошасьць нашай савецкай грамадзкасьці, ад якой мы паступова вызваляемся.
Заслуга аўтара ў тым, што ён у даволі яскравых фарбах перадаў нам прадстаўніка рэшткі гэтых нікчэмных адміраючых людзей. Цікава чаму наша крытыка абыйшла моўчкі гэты твор (ня лічачы невялічкай газэтнай рэцэнзіі).
У апавяданьні «Вырвалася» менш шчырасьці і нібы шаблённасьць. Каця — дачка сялян прымушалася бацькам выйсьці за кулака, быўшага гімназістага Колю. Камсамол, у які Каця ўступіла, расчыніў ей вочы на жыцьцё і штурхануў яе да вучобы. Яна ўцякае ў горад, паступае ў школу, а прыехаўшы бацька гоніць яе дамоў. Яна не згаджаецца.
Тэма «Вырвалася» не скарыстана цалкам, няма шчырасьці, пасьлядоўнасьці. Апавяданьне гэта менш захапляе чытача. Стыль аўтара даволі лёгкі, толькі часамі трапляюцца цяжкія сказы. Мова жывая сялянская. Сустракаюцца і русіцызмы.
Але гэтыя хібы былі два гады таму назад і ў апошніх творах Хурсіка іх няма.
М. Я.