У гэту хвіліну офіцэр смаргануў прамоўцу за крысо; той падавіўся, праглынуў некалькі слоў, і скончыў так:
— Усе мы — адна сям’я. Калі вы будзеце біцца, вы не памрыцё ні за сябе, ні за расійцаў. Расійцы паміраюць за нас, мы за іх. Хіба вы не чуеце ў сабе славянскі дух? Хіба не цячэ ў вашых жылах славянская кроў?
Пасьля гэтага рыторычнага пытаньня, Швэйк выступіў наперад, спыніўся перад прамоўцам і сказаў:
— Так точна, ваша благародзьдзе, адчуваем!
І адгарнуўшы рукаў, пад якім гумовая кішка «кухоннага» прапаршчыка пакінула шырокі пунсовы пас, ён падыхаў на яе і пераконана дадаў:
— Як-жа не адчуваць! А славяны мы будзем таксама дужа добрыя. Нам-жа ўбіваюць тут славянства ў самае нутро.
Але запісацца ніхто не запісаўся. Тады цывільны кінуў на палонных доўгі позірк і сказаў:
— Вось вы цяпер у Расіі. Вывучыце хаця расійскі народны гімн. Ён можа вам спатрэбіцца. Сьпяваюць яго так, — дадаў ён і моцным голасам пачаў выводзіць словы гімну.
Расійскія салдаты ўзялі пад казырок, а палонныя, тупа азіраючыся, не разумелі, у чым справа. Нарэшце, офіцэр стомленым і расчараваным голасам сказаў:
— Значыцца, ніхто з вас ня хоча запісацца ў армію? Значыцца, вы ня добрыя, сапраўдныя чэхі?
Ніякага адказу. Офіцэр і цывільны адыйшлі разам з расійскім прапаршчыкам, які пад час іхных прамоў усё падтакваў ім.
— Слухай, Вашэк, — сказаў цывільны, — табе трэба было даць мне весьці агітацыю паводле майго разуменьня. Я паабяцаў-бы ім варэнікаў, смажанай сьвініны з капустай, гуляша, піва і ўвесь батальён запісаўся-б у мяне як адзін чалавек.
— Ня хочу, — задуменна адказаў той. — Чэскія ваякі павінны быць цьвёрдыя, як сталь.
Некалькі крокаў яны прайшлі моўчкі, потым задуменны афіцэр спыніўся і сказаў у пустату, выціраючы пэнснэ:
— Дзіўна! Незразумела! Калі гэтае быдла галоднае, у іх няма ніякага імкненьня да ідэалу. Толькі-б пажэрці чаго-небудзь! Другім разам я раскажу ім пра разбураны Градшын і чырвоную ад крыві Ўлтаву.
Цывільны палэпаў яго па плячы.
