стомы, у чым часткова вінаваты быў поўны страўнік, ён зьлітаваўся, дазволіў яму легчы і прашаптаў, кладучы ранец паміж сабой і Марэкам.
— Калі ў начы захочаш есьці, дык вазьмі адсюль. Мабыць, нам пашчасьціць тут што-небудзь знайсьці; я зноў зраблю так, каб мяне пасадзілі ў арыштоўню. Ты, браце, яшчэ ня ведаеш тутэйшых парадкаў. А таму, у разе якой патрэбы, зьвяртайся да мяне. Я ўжо ўмею гаварыць па-расійску і ведаю, як тут трэба дзейнічаць. Добра, Марэк, добра?
— Добра, пан, так! — прамармытаў Марэк у паўсьне. — І Швэйк лёг каля яго, падклаўшы сабе некалькі сасновых шышак пад галаву.
— Ня спаць дужа моцна, каб нас не абакралі! — былі яго апошнія словы. — Так, так, гара з гарой ня зыходзяцца, а людзі…
У небе ясна зьзялі зоры, а паміж дарніцкіх сасёнак блукалі змучаныя людзі, шукаючы што-небудзь зьесьці, як бяспрытульныя сабакі.
Малюнак дарніцкага лягэру не зьмяніўся за ноч. Раніцой зноў зьнесьлі колькі мерцьвякоў і закапалі іх нездалёк пад соснамі. А тыя, што з голаду самі гатовы былі памерці, глядзелі тупа, бяз цікавасьці і хваляваньня на капаньне магіл, як на акт, які павінен няўхільна закончыць тое, што яны да гэтага часу перажылі.
У групах палонных, што ляжалі пад дрэвамі, салдаты яшчэ і яшчэ змаходзілі такіх, якія ўжо адпакутвалі сваё і больш не варушыліся. Яны цягнулі іх за драцяную загароду, не зважаючы на іскаркі жыцьця, якія можа яшчэ цьмелі ў гэтым попеле. Яны таксама думалі, што ў палоне і на вайне зусім ня можа быць іначай, і калі заўважалі, што той, каго яны несьлі, яшчэ спрабаваў быў расплюшчыць вочы, каб у апошні раз зірнуць на белы сьвет, абернуты людзьмі ў катавальню, яны яго коратка супакойвалі:
— Усё роўна, браце, падохнеш, як сабака!
А шостай гадзіне ланцуг расійскіх салдат адлучыў частку палонных ад усяе грамады. Яны прыкладамі і бізунамі ўзьнімалі тых, што спалі, і сагналі іх у адно месца, пакрыкваючы:
