Старонка:Rodnyje zierniaty (1916).pdf/226

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

Unija heta wielmi uzmacawała abiedźwie dzieržawy i dała mnoha karysnaho i mnoha škodnaho, asabliwa słabiejšaj staranie: Litwinom i Rusinom. Unija dzieržaŭnaja s Polščaj dała wialikije swabody bajarstwu našamu, ale paniawoliła narod. Wynikam hetaj unii stałosia toje, što ciapier tolki pačynajuć budzicca da palityčnaho žyćcia narody kolišniaj Litwy i što ŭsio biezmała naše bajarstwo adrakłosia swajho narodu, papryjmało i mowu i hramatnaść polskuju.

Carkoůnaja Unija.

I Chrystos i apostały šyryli pamiž ludziej adnu chryscijanskuju wieru. Chryścilisia roznyje narody świetu, ale spačatku wiera była u ŭsich adnaka. Paślaž inšyje ludzi, znachodziačy niezrazumiełyje dla siabie miejscy u Światym pisańni, pačali kožny pa swojmu ich tłumačyć. I ot z hetaj pryčyny stali twarycca sekty, s katorych adna toje, druhaja insaje u chryścijanskaj wiery rabili nie tak. Ludzi praŭdziwaj chryścijanskaj wiery zmahalisia z hetymi sektami. Ale mała pamału ŭ samym chryścijanstwie stała wytwaracca roznica. U Rymie kaścielnaj mowaj, u jakoj atpraŭlali imšu, była mowa łacinskaja, a ŭ Hrecii — hrekaja. Hetak sama kaścielnaja adzieža ŭ łacinskim Rymie była inšaja, a ŭ Hrecii inšaja. Wiera-to była adna — chryścijanskaja, ale zwyčai byli roznyje: inšyje ŭ Rymie, inšyje na ŭschodzie u Hrecii. I ot z hetaho s časam wytwarylisia dźwie admieny chryścijanstwa: zachodniaje chryścijanstwo łacinskaje i ŭschodniaje chryścijanstwo hreckaje. Kožny wiedaŭ, što i tam praŭdziwaja chryścijanskaja wiera i tam, i tolki zwyčai u kožnaj staranie swaje. I doŭhi čas zachodni i ŭschodni kaścioł stanawiŭ adnu praŭdziwuju chryścijanskuju wieru.

Za 600 let paśla naradžeńnia Chrysta wyjšli swarki pamiž chryścijanami uschodniaho i zachodniaho zwyčaju. Ad swarak dajšło da razdziełu chryścijanstwa na dwa abrady: na łacinski i hrecki. A paśla razdziełu pajšli swarki iznoŭ, dy narekańnie adnych na adnych.

U Biełaruś za pieršych našych kniazioŭ pryjšła chryścijanskaja wiera — z uschodu z Hrecii, kali ješče Hrecija była u jednaści z Rymam. Pawodle hrecka-sławianskaho abradu, biełarusy pryniali chryścijanstwo, zwyklisia za sotni hod z uschodnim abradam, zžylisia sa sławianskaj mowaj u duchoŭnych adprawach i im hety abrad byŭ mił i dorah, tym bolej, što chryścijan zachodniaho abradu było mała i nie było, u nas pryčyn da swarak. Ale kali Witebski kniaź Jahajło ažaniŭsia s polskaj karaleŭnaj Jadwihaj i achryściŭ Litwu ŭ 1387 hadu pawodle łacinskaho abradu, to miž wyznaŭcami adnaho i druhoha abradu pajšli swarki. Łacinski abrad staŭsia dzieržaŭnym i kirawaŭsia da taho, kab usich tutejšych chryścijan piereciahnuć na swaju staranu, na łacinski abrad.