Старонка:Karotkaja historyja Biełarusi (1910).pdf/38

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

na polski pasad, jon padniaŭ pytańnie ab poŭnym złučeńni Litwy s Polščaj. Biełaruska-Litoŭskije kniazi i bajary tak sama zrazu proci hetaho ničoha nia mieli, a to s pryčyny wojen z Maskwoj, bo dać atpor Maskwie adno Litoŭska-Ruskaje hasudarstwo nie mahło.

U 1501 hadu ŭ Polšču byli pasłany ad Litwy i Biełarusi deputaty, kab zrabić hasudarstwienuju uniju s Polščaj, ale biez unižeńnia pry hetym Litoŭskaho hasudarstwa. Palaki napisali ŭmowu hetaj unii (złučeńnia), pa katoraj Litwa i Ruś mielisia być zaležnymi ad Polščy. Litoŭska-Biełaruskije deputaty admowilisia padpisać takuju Uniju. Ale Aleksandr prymusiŭ ich padpisacca; pieršy padpisaŭsia Hlinski. Kab nie wajna z Maskwoj, hety Aleksandroŭ prymus peŭnie dawioŭ by da poŭnaho razjednańnia s Polščaj: Joan III bytcam zahaniaŭ Litwu i Biełaruś u ruki palakoŭ.

Pa śmierci Aleksandrawaj litoŭskaja partija, bojučysia, kab biełarusy nia wybrali ŭ Wialikije kniazi Hlinskaho, paśpiešylisia wybrać Aleksandrowaho brata Žygimonta (zwanaho ŭ Litwie druhim, albo starym), nie radziučysia pry hetym s palakami, katoryje byli prymušeny wybrać jaho i na polskaho karala, bo inačej Litoŭoka-Ruskaje hasudarstwo adpało-by ad Polščy).

U 1508 hadu, kali kniaź Hlinski, zdradziŭšy Žygimonta, pieredaŭsia na staranu Maskwy, za jaho namowaj wojska Ioanawaho naślednika Wasila zaniało bolšuju čaść Biełarusi. Hlinski sam wioŭ Maskoŭskaje wojska. Žygimot z wialikim i mocnym wojskam wystupiŭ proci jaho. Tady Wialiki kniaź Maskoŭski zhodziŭsia mirycca wiečnym miram. Pawedłuh umoŭ hetaho miru Maskoŭski kniaź pawinien byŭ wyzwolić z niawoli kniazia Konstancina Ostroskaho i druhich wajennych niawolnikoŭ.

Wiečny mir trywaŭ usiaho tolki piać hadoŭ: u 1513 hadu iznoŭ pačałasia wajna. Wasil uziaŭ Smalensk. Paśla wojski spatkalisia na bierehach rek Dniepra i Krapiŭny, niedaloka ad Oršy. Wialiki Hetman kniaź Konstancin Ostrožski wyjhraŭ dźwie bitwy. Ostrožski kamandawaŭ usiaho tolki 35 tysiačami čeławiek, a maskoŭskaho wojska było 80 tysiač čeławiek i, nia hledziačy na heta, pieremoh. 30 tysiač trupoŭ zasłali ŭsio pole pamiž Oršaj i Dorohobužem. Wialiki Hetman Konstancin Ostrožski, ščyry starońnik prawosławija, na pamiać wyjhranaj bitwy dabudawaŭ cerkwu ŭ Wilni.