šysia na Biełaruś, jon zadziwiŭsia zahnanaści swajho naroda i pahałoŭnamu renehactwu bahatych bajarskich i kniažeckich biełaruskich rodoŭ. A dziela taho, što ŭ tyje časy wiera, ličyłasia prykmietaj nacionalnaści, jon z wialikim žaram ad imieni cerkwi haniŭ adstupnikoŭ u „Frynosie“ (Frynos značyć płač), knižce, drukawanaj u 1610 h, ŭ Wilni, Mielecij Smotrycki, budučy wysoka wučonym, mnoha pracawaŭ nad padniaćciem biełaruskaj aświety i sprawy nacionalnaj; jon napisaŭ i wydaŭ pieršuju biełaruskuju hramatyku, katoruju mnoha razoŭ pieredrukowywali. Smotrycki byŭ u 1620 hadu wybrany archimandrytam Wilenskaho prawasłaŭnaho Świato Duchaŭskaho manastyra, a paśla połackim archijepiskopam. Budučy archijepiskopam, jon horača zmahaŭsia proci katalictwa, i unii, ale, kali uzbuntawany narod zabiŭ u Witebsku Iozafata Kuncewiča jakoby s pryčyny haračych pramoŭ Smotryckaho, jon u 1628 hadu pakinuŭ Połackuju archijepiskopiju i wyjechaŭ u Hreciju, hdzie abdumywaŭ, jak złahodzić swarki i pałažyć kaniec kryŭdam, katoryje rabili sabie syny adnaho i taho-ž samaho narodu. Ŭ kancy Smotrycki pryjšoŭ da pierekanańnia, što heta moža stacca tołḱi praz uniju cerkwiej. Z hetym jon wiarnuŭsia iznoŭ nazad i na abaronu unii napisaŭ dźwie knižki „Апологіа“ i „Protest“. Pamior Smotrycki unijatam u 1639 hadu.
Str. 63. Biełaruskaja rukapisnaja Biblija XVII stalećcia. Biblija heta znachodzicca ŭ Bibliotecy Tołstoha № 158. Apisańnie hetaj Biblii hł. „Соболевскій. Палеогр. сн. съ рус. рук. XII—XVII века” СПБ. 1901.
Str. 67. Bohdan Chmielnicki, hetman kazacki. Syn kazackaho sotnika Michała Chmielnickaho. Wučyŭsia u jezuitoŭ, paźniej staŭ hetmanam kazackim, ale nie patrapiŭ utrymać niezaležnaj Ukrajny i paddaŭsia pad apieku Maskwy. Pamior Chmielnicki ŭ 1657 hadu i pachawany u Subotowie, na Ukrainie.
Str. 71. Car Aleksiej Michajłowič. Baćka Pietra Pieršaho. Radziŭsia ŭ 1629 hadu, pamior u 1676 hadu. U 1667 hadu, paśla wiadomych užo nam wojen u Biełarusi, Car Aleksiej Michajłowič zrabiŭ s karalom polskim Janam Sobieskim u Andrusowie zhodu, pa katoraj zachodnio-ruskuju prawasłaŭnuju cerkwu palaki addali pad ŭłaść Maskoŭskaho Patryarcha, Heta pryniasło nadta wialikuju škodu zachodniaj prawasłaŭnaj cerkwi, bo ŭsie lepšyje jaje siły pieremieščelisia ŭ Maskwu dla padniaćcia tam aświety i relihii, a ŭ Biełaruś prysyłali starońnikoŭ Maskwy, katoryje dumali adno tolki ab palityčnaj karyści Maskoŭskaho Cara i staralisia šyryć swarki dy niazhodu, a ab na-
