Старонка:Jan Barščeŭski (1911).pdf/8

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

dobnyje światy nie abyjšlisia biez Barščeŭskaho, katoraho usie achwotnie prasili. Nie było kirmašu, na katory by Barščeŭskaho nie paciahnuli. Usia zaściankowaja šlachta lubiła Barščeŭskaho za miły, wiasioły charakter i za wieršyki, katoryje jon składaŭ pry kožnaj pieršaj lepšaj nahodzie. Šlachta heta, ličučy siabie palakami, hawaryła pamiž saboj bolš pa biełarusku čym pa polsku. Ab hetym świedčyć i Cečot[1] i Rypiński[2]. Papularnaść tworoŭ Mańkouskaho, Barščeŭskaho i druhich pakazywaje jasna, što hetyje twory byli patrebny, što jany wielmi cikawili ŭsich i jak možem bačyć u etnohrafičnych zbornikach, uwajšli ŭ narod i zrabilisia čysta narodnymi tworami. Pieršym biełaruskim wieršam Barščeŭskaho była piesienka: Ach, čymže twaja, dziewańka, hałoŭka zaniata. Wieršyk hety napisaŭ Barščeŭski u 1809 hadu zakachaŭšysia ŭ pannačku Maksimowičoŭnu. Kali Barščeŭski napisaŭ hety wieršyk, peŭnie i nia dumaŭ, što jon zrobicca tak papularnym i pierachodziačy z wust da wust, zachawajecca doŭha ŭ pamiaci ludziej. Čym skončyłasia jaho luboŭ da panny Maksimowičoŭny — nima wiedama. Musi być ludzi i čas źmianili ŭsio. U 1812 hadu bačyŭ Barščeŭski wialikuju wajnu z Napoleonam i barbu mužykoŭ pa lasoch z uciekajučymi francuzami. Woś pad upływam hetych zdareńnioŭ napisaŭ Barščeŭski wierš: Rabunki mužykoŭ. Wierš hety razyjšoŭsia ŭ spiskach pa cełaj Biełarusi.

Skončyŭšy škoły u Połacku maniŭsia Barščeŭski pajechać da uniwersytetu ŭ Wilni. Ni majučy možnaści zrabić heta, Barščeŭski pačaŭ pracawać jak damowy wučyciel u bahatych damach. Sabraŭšy trochi hrošy pajechaŭ Barščeŭski da Piecierburha. Napatkaŭšy tamaka znajomych, praz ich dastaŭ miejsce u marskim wiedomstwie, dzie pačaŭ słužyć. Ale miejsce heta pakinuŭ chutka i pačaŭ iznoŭ wučycielskuju pracu. Praca heta dała Barščeŭskamu niejkuju materjalnuju niezaležnaść.

U Piecierburzie paznajomiŭsia Barščeŭski z Mickiewičem, a paśla i z Šewčenkaj. Znajomaści hetyje mieli wialiki ŭpłyŭ na literaturnuju tworčaść Barščeŭskaho. Barščeŭski hurtuje kala siabie ŭ 1840 hadu maładziež i pačynaje. wydawać ročniki-almanachi. Almanach Barščeŭskaho «Niezabudka» wychadziŭ ad 1840 da 1844 hoda. Wyjšło hetaho 4 tomy. Almanachi hetyje krytyka pryniała wielmi prychilna. Najwažniejšaj pracaj Barščeŭskaho jość «Šlachcic—Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach». (Petersburg 1844—1846). U pieradmowie hetaj knižki šmat cikawaho ab biełaruskaj literatury napisaŭ Romuald Podbereski. Knižka heta składajecca z samych narodnych biełaruskich apawiedańnioŭ i lehiend, katoryje sabiraŭ Barščeŭski praz ŭsio swajo žyćcio. Krytyka da samaj knižki adniesłasia nadta prychilna[3], pieradmowu Padbereskaho adnak mocna zhudziła za

  1. Piosenki wieśniacze z nad Niemna i Dźwiny. Wilno 1846 str. V.
  2. Białoruś. Paryž 1840, str. 112, 202.
  3. Biblioteka Warszawska 1844, tom I, str. 229-231.