biednymi i naahuł apiekawalisia usim dabrom i majemaściaj hminy. Aproč hetaha dyjakany pamahali biskupam i kapłanam u ich wučycielskaj i kapłanskaj pracy: hawaryli nawuki, chryścili, dawali św. Kamuniju i h. d. Z časam wybirali i paświačali dla ich pamocnikaŭ i zastupnikaŭ, jakija nazywalisia subdyjakanami.
Aproč hetych wyšejšych uradaŭ u chryścijanskim Kaściele byli jašče nižejšyja jak: addźwiernyja - katoryja hladzieli za paradkam u domie Božym, lektary — jakija čytali ŭ Domie Božym św. Pisańnie, egzorcysty ― jakija apiakawalisia nad apanawanymi Złym ducham, dahladali ich i čytali nad imi malitwy, akolity ― jakija pamahali biskupam i kapłanam pry adpraŭlańni Słužby Božaj.
Słužba Božaja abo nabaženstwy adpraŭlalisia spačatku ŭ prywatnych damoch, bo swaich światyniaŭ chryścijanie jašče nia mieli. Potym-ža, jak pačalisia praśledy, chryścijanie źbiralisia na malitwu i Słužbu Božuju ŭ padziemnyja mahilni ki abo katakumby.
Najwažniejšym nabaženstwam tahdy, tak jak i ciapier, była Imša św. Składałasia jana z dźwiuch častak: Imšy katechumenaŭ i Imšy wiernych. Imša katechumenaŭ prypaminała starazakonnaje nabaženstwa, jana składałasia: z psalmaŭ, supolnych malitwaŭ, čytańnia św. Pisańnia (lekcyja i ewanelija), pa pračytańni častki z ewanelii biskup abo kapłan hawaryŭ nawuku. Pa nawucy wychodzili katechumeny i pačynałasia Imša wiernych. Prynosili chleb i wino, źmiašanaje z wadoju, biskup abo kapłan achwiaroŭwali ich Bohu, a potym wyhawarwali nad imi słowy Chrystusa: „Biarecie i ješcie hetaje jość Cieła majo", „Biarecie i piecie hetaja jość kroŭ maja"... Narod adkazwaŭ: Amen i pačynałasia Kamunija św. abo jak tahdy nazywali: "Łamańnie chleba" (łamali chleb, tak jak heta rabiŭ Chrystus na Apošniaj wíačery i padawali jaho wieručym). Usie, što byli na Imšy. prystupalisia da św. Kamunii. Imšu tahdy adpraŭlali wiečaram (na pamiatku Apošniaj wiačery), a Kamuniju prymali nie našča. Potym užo pieranieśli adpraŭlannie Imšy św. na ranicu, a Kamuniju pačali prymać našča dziela bolšaj pašany dla Cieła i Krywi Chrystowaj.
Spowiedź i pakuta. Daŭniej taksama jak i ciapier adrožniwali hrachi ciažkija ad zwyčajnych. Z zwyčajnych hrachoŭ možna było ačyścicca praz malitwu i dobryja ŭčynki, a z ciažkich tolki praz spowiedź i pakutu. Najciažejšyja byli try hrachi tak zw. kanoničnyja: Adstupnictwa ad wiery, raspusta i zabojstwa. Chto dapuściŭsia adnaho z hetych hrachoŭ, toj musiŭ publična adbyć spowiedź. Ale publičnaja spowiedź dapuskałasia tahdy, kali hrachi byli publičnyja i ŭsim wiedamyja, a kali hrachi byli tajomnyja, to i spowiedź była tajomnaja. Paśla spowiedzi nakładali (biskup abo kapłan) na takoha
