trymać pry sabie, bo trymać ich užo nia mieŭ ani siły, ani patreby.
Skapitalizavanyja i zmechanizavanyja haspadarki polskich pamieščykaŭ na Biełarusi šmat lišnich intelihientaŭ z drobnaj šlachty adpraŭlali z dvaroŭ, jak całkom lišnich. Voś heta intelihiencyja bieł. katalickaja išła ŭ horad i tam dałučałasia da tych hurtkoŭ, časta revalucyjnych, jakija ducham jej byli najbližejšyja — nia tolki da polskich, ale i da biełaruskich. Intelihiencyi hetaj užo sapraŭdy najbolš była adpaviednaj ideja biełaruskaja, bo jana zaŭsiody da biełaruskaha narodu stajała najbližej.
Urešcie ŭ kancy XIX st. uzmohsia i kapitalizm rasiejski, jaki raspoňśsia pa Biełarusi i adčaści vycisnuŭ adtuli niaznačna asłabiŭ kapitalizm polski. Heta znača, što pryjšła trudnaść dla Biełarusaŭ užo z druhoha boku, jakaja, dziela vyšejuspomnienych pryčyn, dla spolščanych Biełarusaŭ katalikoŭ była jašče ciažejšaj, jak henaja minuŭšaja polskaja.
Takim čynam samo žyćcio, sama ekanomika zmušała dumajučaha intelihienta Biełarusa katalika šukać daroh i sił vyzvaleńnia. Idei hetyja sami saboj užo intelihiencyju hetu źviazali jašče bližej z biełaruskim narodam, jaki pryhniataŭsia polskim, a jšče bolš rasiejskim panam i rasiejskim čynoŭnikam i ekanamična i kulturna. Pan i čynoŭnik u asobie biełaruskaha sielanina bačać pradstaŭnika nia tolki čužoj im hramadzkaj hrupy, ale tak-ža pradstaŭnika čužoj im i asobnaj nacyi. Takim čynam narodnictva na Biełarusi ŭ kancy XIX st. uznoŭ, jak i raniej, pavinna było pastavić razam jak spravu sacyjalnuju, tak i nacyjanalnuju. Samo saboj zrazumieła, što narodnik na Biełarusi, jakim byŭ tady pradusim Biełarus katalik, kali chacieŭ blizka padyjści da sielanina i być dla jaho zrazumiełym, musiŭ karystacca biełaruskaj movaj i tvaryć biełaruskuju kulturu. Na-
