pajuć za Polšč, a prynamsi razam z Polščaj, prociŭ Rasiei. Jaskravym dokazam hataha słužać Kast. Kalinoŭski i asabliva patryarch naš Fr. Bahuševič, jakija biaruć učaście ŭ polskim paŭstańni 1863 h. Ale paśla niaŭdačy jak pieršaha (1830), tak i druhoha polskaha paŭstańnia, biełaruskaj katalickaj spolščanaj intelihiencyi svaje nastroi, svaje dumki treba było papraŭlać i davać im susim inšy, novy kirunak. Dla ich užo było jasna, što Polšč na Biełaruś, na ich ziemli nia vierniecca, što Rasieja tut umacoŭvajecca nadoŭha, a što zhadzicca z hetym i zrabić Biełaruś dla jaje kulturnaj i ekanamičnaj mahutnaści zvyčajnym matarjałam tak-ža niamožna. Biełarusy kataliki (intelihienty), choć spolščanyja, takim čynam, Warunkami tahačasnymi prymušany byli ŭhłybicca ŭ minuŭščynu svajho kraju, pryhledzicca bližej da historyi svajho Biełaruskaha narodu, z jakoha jany vyjšli i vyjaśnić, jak śled, da hetaha narodu svaje adnosiny. Adhetul i zradziłasia ŭ ich biełaruskaja dumka. Bližejšaje paznańnie praŭdy ab narodzie, ab krai kiravala ich na biełaruski šlach.
Ale heta, kali tak možna skazać, tolki častka tych pryčyn, jakija panukali Biełarusaŭ katalikoŭ snuć biełaruskuju dumku. Heta pryčyna, jak bačym, charaktaru palityčnaha. Ale jość jašče inšyja, pradusim pryčyny hramadzka-ekanamičnaja, jakija takza zmušali ich stanavicca na darohu biełaruskuju, ža zbližacca da narodu i z im snuć dumku ab lepšaj budučyni, ab supolnym vyzvaleńni.
Biełaruskaja spolščanaja katalickaja intelihiencyja, dziakujučy palityčnym varunkam, na Rasieju hladzieła kryva, a milej na Polšč. Ale ekanamična jana jašče całkom była źviazana z polščynaj i z polskim dvarom. Dy pryjšou čas, što i tut varunki źmianilisia radykalna i što dvor hety pierastaŭ ich
