łasia adbyvacca rašučaja i varožaja dyferencyjacyja, tady ažyviłasia i BChD. Takim čynam, aprača pryčyn pryncypovych, unutrana-chadeckich, byli pryčyny i źvierchnija, što panukali BChD da abnovy i bolš intensyŭnaj pracy. Takoj hałoŭnaj pabočnaj pryčynaj była "Biełaruskaja Sialanska-Rabotnickaja Hramada".
Gieneza "Hramady" hetkaja. Niekatoryja biełaruskija dziejačy, jak Taraškievič i inš. zaŭsiody trymalisia polskaj oryjentacyi, spadziajučysia, što Polšč pamoža paŭstać Biełarusi. Nadziei hetyja adnak akančalna raźvieilisia, kali, nia hledziačy na vialikija biełaruskija zdabyčy ŭ vybarach u polski Sojm u 1922 h. (11 pasłoŭ i 3 senatary), i na padtrymlivańnie hałasami Bieł. Pas. Klubu ŭradu gienerała Uł. Sikorskaha (1922.XII-1923 h.), susim nia źbirałasia na toje, kab polskija palityki dy bralisia pazytyŭna i pavažna raźviazvać biełaruskuju prablemu ŭ Polščy.
Voś-ža treba było šukać vychadu. U Bieł. Pas. Klubie pačalisia haračyja ideolohičnyja sprečki. Skončylisia jany ŭrešcie tym, što ŭ 1925 h. letam hrupa biełaruskich pasłoŭ na čale z Taraškievičam vyjšła z Klubu i załažyła Hramadu. Była heta, jak potym vyjaśniłasia, marksickaja, demahohičnaja, zbližanaja da kamunizmu, zorjentavanaja na Saviety, biełaruskaja arhanizacyja. Vidać heta častkova z prahramy "Hramady" (1926 h.), a tak-ža z usiej jaje dziejnaści, jakoj daviałosia mnie być blizkim śviedkam. Na narodnyja biełaruskija adnak spravy źviartała jana ŭvahi mała, a najbolš na spravy sacyjalnyja ŭ duchu marksizmu.
Biełaruskija-ž pasły, što astalisia ŭ Klubie (pradstaŭniki BChD i Sialanskaha Sajuzu), pierajšli ŭ apazycyju da polskich uradaŭ i pačali siarod biełaruskich mas pracu ŭ kirunku pradusim nacyjanal-
