nym, orjentujučysia pradusim na svoj narod i na jaho ŭłasnyja siły. Hałoŭnuju rol u biełaruskim niehramadaŭskim palityčnym žyćci ihrała BChD. Hramada pajšła šyrokaŭ narod, u masy. Heta-ž samaje — inšymi tolki sposabami i biez takoha razmachu — rabiła i BChD. Pačaŭsia antahanizm i ŭrešcie ideovaja baraćba i ŭzajemnyja kanflikty. Siła fizyčnaja, masavaja była jaŭna pa staranie Hramady, a siła ideolohičnaja biełaruskaja, siła maralnaja — pa staranie BChD. Hetym mieracca i ŭzajemnyja ich adnosiny. Hramada imknułasia da taho, kab utapić BChD u svajej masie i hetym jaje akančalna źniščyć. Uznoŭ-ža BChD, abnaŭlajučysia prahramova, pracujučy nad biełaruskaj nacyjanalnaj ideolohijaj, vykazvała ŭsiu unutranuju pustatu Hramady i hetym ustrymlivała ad jaje elementy bolš razvažnyja, intelihientnyja i tvorčyja. Vyniki adnak hetaj baraćby, kali jšło ab ich bok źvierchni, byli niaroŭnyja. U biełaruskaj pravasłaŭnaj masie front BChD jauna łamaŭsia i korčyusia. Astalisia Biełarusy kataliki. Tut najsilniejšyja akazalisia akopy BChD. Chutka ŭciamiła heta Hramada i tut pačała svaje ataki. Z hetaj metaj u 1926 i 1927 h. vydavała jana lacinkaj "Biełaruski Zvon", časapis naskroź demahohičny, jaki mieŭ na mecie nie ideolohičnuju baraćbu z BChD, ale aplavańnie i źniščeńnie jaje, jak takoj.
Pachod hety Hramady na BChD mieŭ svaju sankcyju, mieŭ vyšejšaje bahasłavienstva. Paśla razhromu Hramady polskimi ŭładami, padčas sudovaha pracesu, pakazałasia, što Kamintern byŭ vydaŭšy specyjalnuju instrukcyju nieabchodnaści raźbivać BChD. Instrukcyja hena znachodzicca ŭ aktach spravy niekatorych hramadaŭcaŭ. Nadta mahčyma, što instrukcyja hena była vydana ŭ pieršuju čarhu dla KPZB, ale zatym, što padčas dziejnaści Hramady
