— 64 —
miennaściu i chryshijanskaj liturhijej. Hocka-skandynaůskije ŭpływy pryjšli da nas razam z dzieržaŭnaj orhanizacijej i šlachocka kirujučym stanam. Niamieckije —praz kupiectwo i Kryžakoŭ, Lacinskije — praz Polšču i Čechiju; Litoŭskije — praz jednaść dzieržaŭnuju z imi, a hetak sama Polskije praz dzieržaŭnaść polskuju, katoraja mieła ŭ nas wialiki i doŭhi ŭpłyů, asabliwa na wyšejšyje klasy našaho narodu. U kancy dawiaršyli ŭpływy maskoŭskije.
Ale narod naš, budučy ů roznyje časy pad upływam čužych kultur, nie zahubiŭ swajej duchowaj indywidualnaści (asobnaści), a, naadwarot, pahłyblaŭ jaje; dawodam hetaho słužać wyjšoŭšyje ŭ roznych časach z narodu našaho wydatnyje ludzi.
U pieršyje wieki chyścijanstwa narod naš daŭ usiej sławianščynie „perły literatury sławianskaj“ praz Kiryła Turoŭskaho, Klimanta Smalaciča i inš. Kniazieŭskije časy ŭsłaŭleny imiem Połackaho kniazia Usiesława, katory „ludziam sudy sudziŭ, kniaziom harady paradkawaŭ“. Łacinskaja literatura uzbahaciłasia tworami našych rožnawiercoŭ XVI stalećcia. Polski wajenny romantyzm i aružnaja sława pawinny biełarusam imionami Chodkiewičoŭ, Sapiehoŭ, a literatura — sotni słaŭnych imion. Maskoůskaj literatury narod naš daŭ imia Dostojeŭskaho i mnoha mienšych.
I otže, ci to u tworach sławianskich, łacinskich, polskich, ci inšych, — predstaŭniki, wyjšoŭšyje z narodu našaho, choć i pisali čužoj mowaj, ale charaktar dali ŭ tworach swaich ułaściciwy narodu našamu. Inačej kažučy, ů čužoj wopratcy dawali twory biełaruskaho narodnaho ducha. Tak sama Polski Sarbiewski, choć i pisaŭ twory swaje ŭ mowie łacinskaj, ale duša henych tworaŭ — polskaja. Kaliž staniem prahladać twory [[Аўтар:Уладзіслаў Сыракомля|Kondratowiča, Mickiewiča, Orzeškowaj, Krašeňskaho, to znajdziem i ŭ ich pa-za polskaj mowaj pryrodu, ludziej i dušy, ułaściwyje tolki biełaruskamu narodu. I nia dziwa: ludziej tych wydaŭ hienij našaho plemieni.
Dziela wyšej skazanych pryčyn da historyi tworčaści myśli biełaruskaj pawinny być paličeny ŭsie twory synoŭ ziamli i narodu našaho, nia hledziačy na toje, jakoj mowaj i dzie jany tworeny.
Časta bywaje, što znachodziačysia pat čužym duchowym upływam, hienii dawali ŭ swaich tworach tyje myśli, jakije panawali ŭ akružajučaj ich atmosfery, duža być može saŭsim nia zhodnyje s praŭdziwymi patrebami taho narodu, jaki ich wydaŭ. Ot-že ŭ danym prypadku historyka literatury
