— 63 —
ryjej, tradycijami i kirunkami myśli našych starokulturnych susiedziaŭ. Takije ideały, nawat najšyrejšyje, najbolš ludzkije (humanitarnyje) nie majuć adnače pryciahajučaj siły.
I wychodzić, što my majen cieło (narod z instytucionnymi nacionalnymi cennaściami), ale hetaje ceła kab ažywić patrebien žywy duch, patrebny ideały roŭnacennyje ŭsieświetnym, prapuščenyje praz našu nacionalnuju pryzmu. Kab zawajewać miejsco ŭ ahulna ludzkoj kultury, pawinny nia tolki brać z ahulna-ludzkoj skarbnicy, ale i kłaści ŭ jaje roŭnacennaje.
Abo praściej kažučy: kali my chočem žyć i być nacijej, narodam, my pawinny stwaryć swaju literaturu, nawuku, swajo štukarstwo. Woś hłaůny warunak bytawańnia nas, biełarusoŭ, jak nacii.
Šlacham tworčaści.
Narod naš maje za saboj tysiačaletniuju darohu, projdzienuju za čas swajho histaryčnaho žyćcia. Na hetaj darozie sustrečaŭsia jon z roznymi narodami i roznymi kulturami, braŭ sam ad inšych mnohaje i dawaŭ druhim swajo. Adnym słowam, pastupaŭ tak, jak usiaki inšy narod na świeci: abmieniwaŭsia tym, čym byŭ bahat, i braŭ ad inšych toje, čaho jamu niestawało.
Koždy narod u swaim žyćci pamiataje bolšuju abo mienšuju kulturnuju zaležnaść ad inšych narodaŭ. Hreki, pierš čym wytwaryli swaju ŭłasnuju literaturu, nawuku, filozofiju i štukarstwo, znachodzilisia pad upływam Ehiptu i Babilonii. Rym doŭhi čas karmiŭsia wytworami ducha hreckaho; Eŭropejskije narody — wytworami ducha łacinskaj rasy: ich mowaj, literaturaj, nawukaj.
Ale, budučy nawat pad najwialikšym čužym upływam, duch ludzki starajecca prajawić swaje charakternyje asobnaści, dziela hetaho narody nawučyŭšysia ad druhich narodaŭ piśma, muzyki, pieśni, štukarstwa, nawat saŭsim nieświadoma, tworać s čužoha swajo, admiennaje. Bo duch ludzki siła tworčaja, katoraja nia može padniawolna tolki paturać čužym uzoram, nie dajučy ničoha s siabie.
My, biełarusy, za histaryčnych časoŭ pierežywali ŭpływy hreckije, jakije da nas pryjšli razam s chryścijanstwam, a takže pałudniowa sławianskije, jakije pryjšli razam s piś-
