— 58 —
zała, skolki było praŭdy ŭ hetaj piereściarozie Bronskaho. Bronskich mieli my mnoha, mieli ich wa ŭsie časy našaho žyćcia: u čas wialičyja i ŭ čas upadku, ale nichto ich nie znaje mahił, nichto nie składaŭ im hymnoŭ. Našych prarokaŭ j mučenikaŭ treba šukać tam, dzie nakidano kamieńnia rukoj tych, chto nienawidzieŭ ich za praŭdu.
Adnak-že, kali wieryć tamu, što nastanie na świecie čas, kali nia siła a praŭda panawać budzie ŭ dušach ludzkich, (a nia wieryć hetamu nielha), to naš mnohaharotny biełaruski narod-wiaščun pryčekaje świetłaj, wialikaj budučyny. Užo, čuwać, šorach idzie barami-lesami pa ŭsiej našaj ziamielcy, što nastała naša para… U wajnie miečami my paznačyli, narodny žywot swoj, mahiłami-kurhanami, ale ŭ wajnie myślaj my pawinny paznačyć pamiatnikami myśli i serca — i heto naša daroha, nam at pryrody praznačenaja.
Wychadzicie-ž siaŭcy myśli, ustawajcie praroki! Chaj naša staraja sława naroda-wieščuna, utrymajecca za nami ŭ nowaj formie.
Biełaruś pad Rasiejaj.
Biełarus adychodziła pad Rasieju čatyrma nawarotami: ů 1772, u 1793, u 1795 i ů 1807 h.h.
Peršym nawarotam, u 1772 hadu, da Rasiei adyjšli wojewodztwy: Mscisłaŭskaje i Mahileŭskaje, čaść Połackaho (pa Dźwinu) i čaść Minskaho. Hranica pajšła rakoj Dźwinoj, Drućciu i da Dniepra. Z hetych ziamiel caryca Kaciaryna II utwaryła asobnaje „Biełaruskaje hienerał-hubernatarstwo“, a dla kirawańnia duchoŭnymi sprawami Biełaruskaje katalickaje biskupstwo i Biełaruskaje prawasłaŭnaje biskupstwo ů Mahilewi.
Druhim nawarotam, u 1793 hadu da Rasiei adyjšła rešta Minščyny i ůschodniaja čaść Wilenščyny.
U 1795 hadu dobrawolnaj umowaj, spisanaj na sejmie u Hrodni, da Rasiei adyjšła rešta Wilenščyny i čaść Hrodzienščyny. U umowie tej, patpisanaj carycaj Kaciarynaj II, caryca abiecałasia za siabie i za swaich patomkaŭ ząchawać u cełaści ůsie prawy i prywilei žycharoů hetaj čaści Biełarusi, nie čepać spraŭ wiery, mowy i abyčajoŭ.
U kancy, čaćwiortym nawarotam, u 1807 hadu adyjšła da Rasiei rešta Biełarusi: zachodni kutok Hrodzienščyny,
