— 59 —
daůniej zwany Padlašski kraj. Padlašski znače: pahraničny z Lachami (Palakami).
Trapiła Biełaruś pad Rasieju, paśla biezmała 200-letniaho sumiesnaho pažyćcia s palakami, da katorych, za doŭhije 200 hadoŭ adyjšła biezmała ŭsia naša šlachta, dyk biełarusy trapili pad Rasieju tolki jak stan sielanski. Rasiejskaje prawicielstwo, majučy adrazu na meci pieretwaryć bielarusaů u maskoŭcaŭ, starałosia nie dać našamu narodu prawa razwiwacca ŭ swajej rodnaj mowie, a z druhoha boku kirawałosia nakinuć nam maskoůskuju hramatu i mowu.
Raniej niekatoryje unijackije i prawasłaŭnyje duchoŭnyje knihi drukawalisia mowaj wielmi blizkaj da žywoj biełaruskaj mowy. Kali Biełaruś trapiła pad Rasieju, drukawańnie hetkich knižak było zabaronieno, staryje takije knižki pazabirany s carkwiej i zastupleny maskoŭska-sławianskimi.
Bačučy, što biełarusy majuć asobnuju swaju unijackuju wieru, i nie tak lohka zliwajucca z maskoŭcami, rasiejskaje prawicielstwo stało cisnuć unijatoŭ: adbirało cerkwy, manastyry, siłaj nawaračwało unijatoŭ na prawasłaůje. U kancy ŭzhadawało s-pamiž unijackich duchoŭnikaŭ zdradnika swajho narodu i wiery, niejkaho Siemašku, wysunuło jaho na biskupski urad i pry jaho pomačy skasawało saŭsim unijackuju wieru ŭ 1839 hadu. U carskim prykazie Mikałaja I-ho hawaryłosia, što unijatam „pazwoleno“ pierechadzić u prawasłaŭje, a ŭ toj samy čas pa ŭsiej našaj ziamli razjezdžali at parochii da parochii kazackije sotni i, dzie dabrawolna nie chacieli pryjmać prawasłaůja, tam pry pomačy rozah i nahajak chryścili sielan. Usie unijackije cerkwy i majetnaści byli zabrany na prawasłaŭje. Apornych duchoŭnikaŭ unijackich i, bolej ćwiordych, sielan ssyłali ŭ Sibir i nawat na katarhu.
U tym že 1839 hadu było zabaronieno drukawać jakije-by to ni było knihi pa biełarusku. Narodu našamu rasiejskaje prawicielstwo skazało, što jon ničym nia roznicca ad maskaloů, i ŭsiudy prawodziło hetu swaju dumku: i praz cerkwu, i praz škołu, i kali naša maładziež adbywała wajennuju pawinnaść.
Mnoha pryjšłosia usiaho ŭsiakaho wyciarpieć narodu našamu ŭ časie henaho lichalećcia. Tym bolej, što kirujučysia chutčej abmaskowić biełarusoŭ, rasiejskaje prawicielstwo starałosia jak možna bolej abiesprawić narod naš. Jano razumieło, što čeławiek świetły i bahaty nie tak lohka paddajecca hwaltu, jak čeławiek biespraŭny i ciomny. Woś z he-
