— 47 —
z biełarusami, asabliwa pałačanami, chodziać pat Kijeŭ i Noŭharad.
U XIII wieku, kali na bierahoch Bałtyckaho mora pajawiŭsia Kryžacki zakon i pačaŭ cisnuć Litwu i Pałačan ad mora, supolnyje sprawy chutka zjednali hetyje dwa narody pad supolnaj wialikakniažeckaj linijej. Na pahraničy ziamiel litoŭska-biełaruskich pačynajuć zasnowywacca supolnyje dla dwoch narodaŭ stalicy: Nawahrudak, Troki, Wilnia. Kaliž u 1240 hadu na ůschodniuju i pałudniowuju Ruś napali tatary i asłabili jaje, to ŭ karotkim časie pad ŭłaściu Hiedymina paŭstaje nowaja wialikaja i silnaja dzieržawa —Litoŭska-Biełaruskaja. Dzieržawa heta abyjmaje ŭsie litoŭskije, ŭśie biełaruskije i čaść ukrainskich ziamiel. Kniažy dwor, dzieržaŭny ład i hramatnaść u hetym kniaźstwie biełaruskije, nie nakinutyje prymusam, a z dobraj woli pryniatyje litoŭskim narodam.
Wialikije Kniazi hetaj dzieržawy nasili tytuł: „Wialiki Kniaź Litoŭska-Ruski“. Bo „Ruśsiu“ tady nazywali Ukrainu i Biełaruś, a Maskoňskaje kniaźstwo tady tak i nazywałosia Maskoŭskim i było jano niewialičkaje. Mnoha šot let paźniej kniaźstwo Maskoŭskaje stało zwacca hasudarstwam Russkim, a paśla — Rasiejskim.
Hetak sama, jak u pahanskije časy supolnaja kryŭskaja wiera złučała ŭ adno Biełaruś z Litwoj, tak u XII stalećci supolnaja dzieržawa złučyła biełarusaŭ z litwinami pad adnym najmieńniem Litwy. Ot čamu samyje dalokije na ŭschodzie i poŭnačy Biełaruskije ziemli dahetul nazywajuć ješče Litwoj, choć tam nikoli nie žyli litwiny, a z wiakoŭ wiečnych žyli i žywuć Biełarusy.
Pryčyny zaniepadu biełaruskaho adradžeńnia u XIX stalećci.
Pačatki biełaruskaho adradžeńnia zachodziać u dalokuju minuŭščynu, bo ažno ŭ druhuju paławinu XVIII stalećcia. Z hetaho času zachawalisia relihijnyje unijackije pieśni, jak „Moj Bože, wieru Tabie“ i „Kantyčka, albo nabożne pieśni w narzeczu połockim“. (Połock, w drukarni Soc. Jez. 1774 r.), pieršyje wydanyje i apracawanyje unijatami, a kantyčka — jezuitami.
