якое бязьмерна-вялізнае значэньне маюць зьмешчаныя ў ёй аіты й дакуманты ў стасунку да гісторыі, быту й сацыяльных адносін у та. гочаснай Беларусі, Ацэвіваючы гэты архіў з зітаратурнага погдяду, нельга забываць, што з гэтага боку характар зьмепічанага ў ім матар'ялу надта роз- настайны й не паддаецца абагульненьню й сыстаматызацыі, тым больш, што вялкішая частка яго Й дагэтуль яшчэ вя выдана. Зусім зразуме- да, што хаця наогул і здаецца, быццам мова й выклад ва ўсёй Л. М. вельмі да сябе падобны, ў данным выпадку ня можа быць поўнай тое- самасьці паміж помнікамі, адлеглымі адзін ад другога на некалькі сталецьцяў. Літаратурныя спосабы й навыкі, яг ірознага зьместу тэрмі- налёгія, нарэшце граматычныя й сынтаксычныя правілы мяняліся з пра- цягам вякоў. Уплыў маскоўскі, украінсеі, лацінска-польскі, які ў роз- ныя эпохі то павялічваўся, то зьмяншаўся, накладаў няўхільны ад- бітак на літаратурна-канцалярскую мову тых асоб, якія складалі афі- цыядьныя акты на мясцовай беларускай мове, або перакладалі гэтыя акты з лацінскае. польскае і іпш, моваў ва беларускую. У рамках дзела- вых актаў мала знойдзецца месца, дзе бы мог выявіцца й раз»вінуцца асабісты літаратурны талент таго, хто піша й складае гэтыя акты. Звы- чайна гэтыя справы пішуцца паводзуг пэўных шабаёнавых формаў. нак і паміж гэтай вялізнай груды грамат. прывілеяў, вырокаў. справаў, лістоў, пацьвярджэньняў і інш. сухіх афіпыяльных дакумантаў час-ад- часу заблішчыць іскра жывой думкі. як выяўленьне індывідуальнай зсабістасьці аўтара. Які-кодечы прыватны жыцьцёвы рыцадак дае яму повад затрымацца над агульнымі ідэямі й прычцыпамі, якімі кіруецца чадавецтва, і пафілёзафаваць на тую ці іншую тэму. Зьвернем увагу на формы самых уводзінаў, якімі звычайна пачынаюцца акты. Кожны афіцыяльны акт звычайна пачынаецца пералічэньнем тэр- мінаў княжага або каралеўскага тытулу, і толь! пасьдя гэтага выкла- даецца сама справа й тая ці іншая аб ёй пастанова. Напр: «Сам, Адександрь», Божей Милостю король польскій, велцеій князь Литов- свій, Рускій, княжа Пруское, Жомойтсей и инвыхь. Чивиу» знаменито: симь нашимь листомь, хто на ого посмотриять, або чтучы его услы. шить, нынбшнимь и потом» будучимь, кому будеть потребі того пБ- дати. Биль нахь чодомь земянинь..." такі-то і г. д. Або: «Во ймя Бо- жо станься. Мы Александр» Б. М. король Польскій: 1 інш, Або про- ста, «Самь Адексавдрь Б. М. Биль намь чолом» бояринт» такі-то і г.з. Або крыху інакшая форма: «Александрь Б. М. король Смотрохи есмо того дБла. Стояли перёдь нами очевисто. «Каловал» вамі, князь (такі-то) на боярина нашого (такого-то), што онь де хочетк ему саў-
