ІХ. Шасцанцатае сталецьце, калі жыў і працаваў Леў Сапега,---гэтс. пара росквіту польскае культуры, вышэйшы пунк: разьвіцьця польска- бедаруска-літоўскае палітычнае моцы, залаты век польскае літаратуры, словам, гэты кульмінацыйны пулкт магутнасьці й славы Беларуска-Лі- тоўска-Польскага гаспадарства шаміж дзяржаваў Эўропы й пярэдняй Азіі ў асобе Турамі, султаны якой- -Саліман Вялікалепны й Салім Н ахвотна падтрымлівалі мір і дружбу з Ягайлавічамі. Але пышная па- вярхоўнасьпь мела й свой гадваротаы бок з пёмнымі плямамі, “Так, напр.; шляхта, якая паладзіла была свой быт пры каралеўскай уладзе гэтак, як, быць можа, ніводзін упрывідеёваны стан у іншых дзяржа- вах, нічога вё падумала зрабіць, каб падепшыць жыцьцё народу, які пягнуў ярмо паншчыны. Наадварот, гэты народ быццам бы нё істна- ваў ў паняцьцях ня толькі тагочаснай шляхты, але нават у лепшых яе прадстаўвікаў гуманістаў-пісьмейьчікаў. ІНляхпіц--тэта быў вы- шэйшы ідэал шляхэтнасьці, розуму, прасьвячонасьці і збор усіх цно- таў,--тэткім ён малюецца ў дейшых творах - тагочаснай літаратуры. Кожная спроба дзць малюнак іншага зьместу, паказаць адмоўныя ры- сы веку--была-бы вострым супярэччам для тагочасных літаратурных звычаяў. СА тымчасам гэткая спроба быда зроблена невядомым беларусам, які скрыў сваё імя пад псэўданімам Яна Мялешкі. Сваёй сатыры Ян Малешка падаў форму прамовы, якўю ёв, быцдам бы. сказаў на сой- ме ў Варшаве ў 1589 т. ў прысуснасьці караля Жыгімонта Ш. Да апошніх часоў гісторыці лічылі гэту прамову за запраўдную; у ліку старажытных актавых дакумантаў яна папала ў выданьне: «Автовь, стаосяіцихся кь исторія юлной я западаой Россій, пзлаваемыхь Архе- ографяческой Комиссовй» 1), і часта гістодыкі, апіраючыся на яе, ідю- стравалі тагочасны быт і папьвярджалі ёю тыя, ці іншыя вывады. У «ы.. --. 1) Га. з. 9? (1865 т., Ж 1398;
