У ўводзінах да гэтага статуту паміж іншым вось як тлумачыцца прычына й мэта яго выданьня:
«… мы, Казимиръ, король польскій, съ паны Рады коруны Польское, уложили есмы тыи права. Ачъ подлугъ часовъ розныхъ обычаи и учинки человѣчи измѣнны… А про то ж мы, Казимиръ, Божіею милостью король Польскій, изъ воли Божіей и з рады пановъ нашихъ, узнали есьмо, ижъ подлугъ часовъ старыхъ въ земли нашей жалобы на судахъ не бывали сужены единостайно, але подлугъ розума головного и подлугъ, пріятельства, а въ томъ, жалобы не бывали искончаны: про то жъ Богу ко хвалѣ и Его Пречистой Матери, а въ ужитку нашимъ подданымъ, штобъ учинить конецъ жалобамъ, выдавемы и уставляемы права, которые жъ вси у нашей земли маютъ судить и подъ виною держать». З гэтага відаць, што ў апрацаваньні гэтага статуту прымала ўдзел Каралеўская Рада, зложаная з прадстаўнікоў гаспадарства. Аб тым, што гэты статут быў абавязковы для ўсіх, мы даведваемся з першага яго артыкулу:
«Коли вси уставленые законъ и право чинять всимъ рѣчемъ, то хочемъ, штобы тые права, што есмы уставили на великомъ соймѣ у Вислицы, пріиманы были». Самыя артыкулы статуту разьмешчаны бяз выразнай сыстэмы, прыгэтым некаторыя з іх вылажаны ў выглядзе паасобных здарэньняў дзеля прыкладу, з агульным заключэньнем:
«Миколай жаловаль на Матѣя, ижъ ему, яко пріятелю, коня пожычить здорового на дорогу, а коли же ему зася вернулъ, и тотъ конь хромалъ: а реклъ тот Матѣй, ижъ ховалъ его, якъ же и своего властного, а не вѣдалъ тоѣ ему хромоты. Тогды мы сказуемъ: Матѣеви того коня 2 недѣли ховать, а будетъ здоровъ за тыи 2 недѣли, ино добро, а не будет, здоровъ, имѣетъ ся пріятельски расправить» (арт. 55). Або другі выпадак: „Идикъ жаловали, па Фалка ижъ его потиковали собакаю своею, а собака его укусила, а съ того менилъ ся хромъ. Фалко запрелъ, ижъ бы его не потиковала, а Идикъ не могъ на него досвѣтчить. Тогды мы присужаемъ: отприсячь Фалкови самому» (арт. 74).
Як бачым, прысяга прызнаецца ядыным спосабам судовага дазнаньня, калі няма выразных довадаў. Гэта сама можна заўважыць і щ шмат іншых артыкулах, асабліва грамадзянскага характару. Напрыклад: „Мартинъ жаловалъ на Микулу: коли оралъ свое поле, тогды упустил мошьню, а въ ней 3 скотцы. Микула, сѣючы тое поле, изнашелъ тую мошьню съ тыми грошьми. Мартинъ упоминалъ, абы ему вернулъ, он того ся прелъ[1]. Мы сказуем: Миколѣ самому отприсячь, ижъ не видѣлъ тыхъ грошей, ани мошьни». (арт. 107).
- ↑ Адмаўляўся.
