і Міколы Лірана [1]. Прывядзем некаторыя прыклады гэтых найбольш беларускіх з боку мовы месцаў. Вось месца з прадмовы ў кнізе „Еклесиастес", дзе гаворыцца аб розных „каханьнях" людзкіх: „Едины (знаходзяць каханьне) въ царствах ивпановании, Друзии вбогатестве ивъскарбох, Инни вмудрости ивнаоуце, аинии въздравии вкрасоте ивъкрѣпости телеснои, нецииже во множестве имения истатку, Анеции вроскошном ядении ипитии ивлюбодеянии, Инии теже въдетех въприятелехъ вослугах ивоиных различных многыхъ речах. А тако единый каждый человек имат некоторую речь пред собою внеижеся наболей кохает ионеи мыслит“.
Адварот аркушу 92 (чв) пяцікніжжа Майсеева: „Имеаше же Іосифъ в товаристве возы и конники и былъ есть и(х) полк великъ. И приидоша наместо Ахад еже лежить за Іорданомъ. Сее узревши живущие на земли ханаани глаголаша, сей есть плачь великий Египтяномъ”.
З „предсловия" Скарыны да кнігі „Второзакония": „...Апостолу Павлу пишущу Егда бо языцы ониже закона неймають естеством законная чинят. Сии закона неймуще, сами собѣ суть законъ, иже являють дело закона написано въ серцех своихъ. О(т) зачала убо вековъ егда сотворилъ богъ первого человека написал есть законъ, сей всерци его... Аркуш 3 г): „Потрэба есть ведати иже яко мужа к жены почтивое случение, детей пильное выхование, близкоживущих схожение, речи позыченое навращение; насилию силою о(т) прение. Ровная свобода веем общее имение всех. Народу веровавшему бе серце едино, и душа едина и имение едино, никто же что отъ имения своего глаше свое быти но бяху имъ вся обща".
З прыведзеных адрыўкаў, узятых намі на вытрымку, лепш за ўсё можна бачыць агульны царкоўнаславянскі характар скарынавых тэкстаў.
Тут цікава адзначыць, што і проф. Уладзімераў, ня гледзячы на тое, што мае тэндэнцыю лічыць Ф. Скарыну перакладчыкам ледзь ня ў нашым сучасным значэньні гэтага слова[2], на стар. 171-172 свае монографіи, пасьля тэкстуальнага параўнаньня месцаў з кніг Скарыны, чэскай „Бібліі" 1506 г., царкоўнаславянскіх крыніц і Вульгаты, прыводзіць да заключэньня, што Скарына ня даў сыстэматычнага перакладу [3].
Вывады проф. Ўладзімерава вельмі паказальныя, бо сьведчаць аб тым, што нават і тэндэнцыйныя яго пагляды пры звароце да фактаў— да тэкстаў Скарыны—павінны былі пахіснуцца.
- ↑ Гл. у Ўладзімерава. стар. 100 і наст.
- ↑ Гл. яго меркаваньні на стар. 29-30 яго працы.
- ↑ П. В. Владимиров. „Доктор Франциск Скорина”... стар. 171: „1. Пераклад біблійных кніг зроблены Скарынай на падставе дзьвёх галоўных крыніц: чэскай „Бібліі” 1506 г. і царкоўна-славянскіх тэкстаў некаторых кніг старога закону. Апроч таго, дапамогаю для Скарыны маглі служыць тлумачэньні Міколы Лірана. 2. ...Пераклад Скарыны з чэскага тэксту нагадвае падобныя-ж заходня-расійскія пераклады повесьцяй і легенд з чэскіх і польскіх тэкстаў, з утрыманьнем з апошніх мноства блізкіх слоў і выразаў, якія палягчалі працу перакладчыка. 3. Царкоўна-славянскія тэксты некаторых кніг старога закону і парэміі (напр. у выданьнях Фіоля) служылі для Скарыны як слоўнікі, для падбору слоў... Але часам Скарына выпісваў цэлыя главы і сьціхі з царкоўна-славянскіх тэкстаў, зьменьваючы іх пастолькі-ж, паколькі зьменьваў цэлыя царкоўнаславянкія кнігі, як Псалтыр і як... Апостал. (г. зн. вельмі мала. В. Л.), стар. 172: Пры такіх зносінах да дзьвюх галоўных крыніц (чэскай і царкоўнаславянскай) пераклад Скарыны мае брак сыстэмы, адсутнасьць крытыкі... 6. Скарына меў дзьве мэты: даць сваім чытачом поўную („абы не уменшено было в рускомъ языку”) і зразумелую біблію... Адгэтуль свабода ў перакладзе Скарыны і ўзаемнае напаўненьне тэкстаў чэскага і царкоўна-славянскага”..
