ЗЬЯВА 1.
Сьцяпан, Матыльда.
На сцэне цемра і нікога нямашака. Пасьля ўваходзіць праз галоўные дзьверы Сьцяпан з Матыльдай. Сьцяпан запаляе злектрычную лямпу, распранаецца і сядае на канапе; Матыльда йдзе распрануцца ў свой пакой; праз момант варочаецца.
Сьцяпан. Як мы йшлі цяпер… на могілках шапацяць васеньніе сухіе лісты… Загудзеў сівер, — лісты пасыпаліся з дзярэў… І мы, як гэтые лісты, падаем на зямлю, ў гразь, а якаясь няведамая нам таёмная нага ўтоптывае нас у нябыцьцё…
Матыльда. Лісьце заўсёды прыгожае… Вясной вабяць нас сваёй зялёнасьцю і пахам сьвежасьці, прыйдзе восень — радуе нас бліскучымі чырвона-жоўтымі, залатымі, зьяючымі на сонцы колерамі… Усюды заўсёды прыгожасьць…
Сьцяпан. Навет тады, як брудная нага ўтоптывае іх у балото?
Матыльда. Навет тады. У сьмерці, так-сама як і ў жыцьці, ёсьць хараство.
Сьцяпан. У сьмерці?
Матыльда. Але.
Сьцяпан. Навет тады, калі мы вінаваты? Калі гэтая сьмерць з нашай віны?
Матыльда. Што вінаваты ліст, што сівер раней сарваў яго суседа, чымсь яго. У восені — на аднэй галіне зелень, другая ўжо пакрыта пажаўцелымі лістамі, і лёганькі дзьмух ветру іх сарве…
Сьцяпан. Але калі ў чэлавека нешта ёсьць… людзі кажуць: сумленьне. Вось гэты чарвяк точыць душу, точыць, а ў галаве адна думка: гэта я вінаваты!.. Што рабіць, калі хворае сумленьне?
