Ашчасьлівіла.
Вёска Жаброўшчына ляжыць у адным з самых глухіх куткоў Беларусі. Гэта гняздо ўсіх жабракоў нашай ваколіцы, тут вядзецца іхняя адукацыя і фабрыкуюцца жабракі для ўсяго сьвету, здаецца. Здаўна жывуць яны тутака сваім асобным жыцьцём і больш нічым не займаюцца. — Што-ж, і гэта праца! — як яны самы кажуць. Хаткі ў Жаброўшчыне страшэнныя, падгніўшыя, крывыя з сукаватымі падпоркамі і выглядаюць быццам жабрачкі старыя, абвешаныя парванымі торбамі. Здаецца — „дай! дай!“ стогнуць яны ўсякаму рэдкаму праежджаму.
— „Дай! дай!“ плача там вецер паміж сухастоек[1] на пагорку. Само неба маець там колер мутнага бяльмістага вока сьляпога жабрака.
Людзі там маюць другі фасон, чым усюды; розныя храмыя[2], розныя крывыя, розныя сьляпыя, розныя нямыя; агульна кажучы калекі на ўсялякія лады, калекцыя[3] розных калек, якія толькі могуць быць на сьвеце.
Кажуць, што большая частка іх нават родзіцца гэткімі. Кажуць, хто мае ў іх большае калецтва, той і фанабэрыцца гэтым і болей шчасьліў бывае.
— Калецтва — наша саха і барана! — кажуць самі жабракі.
Дзяцей сваіх яны ў хаце, перад выхадам у сьвет, навучаюць, як жабраваць, якім голасам, якімі спосабамі, як жаліцца кемна[4], як выставіць другім сваё калецтва.
Некаторыя з іх робяць гэта з вялікім штукарствам. Часам знаходзяць у Жаброўшчыне закапаны ў зямлі гладыш з грашыма, — чартоўскім спосабам запрацаваны яны і чорту лысаму астаюцца яны.
Вось у Жаброўшчыне вялікае сьвята: бязносая, дурнаватая Магдуся выходзіць замуж за сьляпога Сідаронка, і народ разгуліваець.
Дайшло да таго, што некаторыя страшна храмыя выпрасталі ногі, некаторыя нямыя гаварыць пачалі, проста з панталыку зьбіліся, але скора кончылася гульня, і жыцьцё ізноў пайшло сваім першым чарадом.
Жаброўцы йзноў распусьціліся, расьсеяліся па вёсках божых, хто скокам, хто бокам, хто каго на каламажцы[5], як бязногага, павёз, хто са сьляпым пацягнуўся; і беларускія жаласьлівыя кабеты енкі5) і стогны пачулі:
— Дайце родненькія! дайце, даражэнькія! дайце калеку галоднаму, халоднаму! дайце! дайце! — І дае народ беларускі.
Кабеціна перажагнаецца і апошняе яйцо, каторае трымала,1) каб мыла ў краме купіць за яго магла, аддаець; даець ратай мазалісты коўш жыта, потам крывавым запрацаваны, бо: сабе ўсё роўна мала… Гэтак Езус казаў рабіць, — думае ён, абціраючы сьлязу… Народ мой гаротны! ужо залішне даеш ты… Нават мозг касьцей тваіх дарэмна аддаў ты другім… Нават душу сваю аддаў ты, ня то што хлеб, ня то што жыцьцё сваё! Астаў што-кольвек і для сябе, бедны мой, беспатольны мой!
