За тое-ж крумкач, калі што скажа, то скажа праўду. Затым-жа і вароны паважаюць яго, як жыды рабіна.
Была тут яшчэ адна важная асоба, без каторай не адбывалася ніводная тутэйшая справа. Асоба гэта — ручаёк. І часта бывала, шла жывая гутарка між ветрам, дрэвам і ручаём, а крумкач, начуючы тут, любіў паслухаць іх гаворку і сам нават зрэдка ўстаўляў сваё мудрае слова.
А што было найдзіўнейшым, дык гэта тое, як вецер, так і ручаёк крэпка палюбілі адзінокае дрэва; па гэтай прычыне, ніколі ня было згоды між ветрам і ручайком. Кажу „палюбілі“, бо начай[1] трудна назваць іх такую шчырую прыхільнасьць. Але трэба памятаваць, што бадай ня кожная рэч мае два бакі — паказныя і супраўдзівыя[2]. Можа гэта з паказнога боку здавалася, што ручаёк з ветрам моцна ўкахаліся ў дрэва. Няхай аб гэтым судзяць мудрыя і кемныя людзі, а я толькі раскажу, як усё тут было.
Вясной і ўлетку часта-часта прылятаў вецер да дрэва, абымаў яго і сваімі пацалункамі асушаў роску з зялёнага лісьця яго.
— Як я люблю цябе, маё ты мілае і прыгожае, — гаварыў вецер, — ты слухай толькі мяне і больш нікога, спусьціся на маю сьвядомасьць, на сілу маю, на маё моцнае каханьне. Можа халадно[3] табе? я праганю хмары, ачышчу неба і скажу сонцу, каб грэла цябе. Люблю я дзетак тваіх, бо твае дзеткі — мае дзеткі! І вецер прынікаў[4] да яго яшчэ цясьней і абыймаў моцна-моцна.
Дрэва ўсё дрыжэла ня то з радасьці, ня то ад трывогі і асыпала сваё насеньне. Вецер падхопліваў яго і нёс далёка-далёка. За доўгія часы ён многа занёс сюды насеньня гэтага. З насеньня таго вырас цэлы лес, у каторым і спачываў, як было горача, гэты хітры і злы вецер. Як толькі ён вывіхровываўся ў сьвет, пачынаў балбатаць ручаёк, цякучы каля самага карэньня.
— Ведаеш, рыбка, — журчэў ручаёк: — мне здаецца, што гэты вецер — фальшывы твой прыяцель. Языком ён намеле няма ведама што: ён табе і хмары разгоніць, і сонцу прыкажа, — слухай яго толькі! А ўвосень унь якія штукі выкідае! А зімой што робіць? Ты заміраеш на ўсю зіму, нічога ня чуеш, што ён тут вытварае. А я хоць праз лёд, ды чую. Сьвістун! Ня слухай ты яго! Дзе твае дзеткі? Усіх разагнаў ён, а ты адно стаіш тут, як сірата, і твае дзеці сьмяюцца з цябе, бо так панавучаў іх вецер. Іншая справа — я. Перш на перш мы — суседзі, і ў нас так многа супольнага, што нам трэба моцна трымацца адно другога, бо мы — дзеці зямлі…
Ня скончыў ручаёк гаварыць, бо наляцеў вецер і сыпнуў ад злосьці ў ручаёк цэлае воблака пылу.
— Высушу, як шкурат у Пятроўку, — пагразіў сярдзіта вецер.
— Уй, батрак[5] сусьветны! — сказаў ручаёк, пацямнеўшы ад пылу.
— Што?
— Батрак! батрак! батрак! — грымеў ручаёк.
— Я цар усяго сьвету!
— Кажы гэта дурнейшым за самога, а ня мне, валацуга. Ці-ж можна верыць табе, калі ў цябе сем пятніц на тыдні?! — Адным словам угнявіўся ручаёк, ды і цярпеньня ня стала, і ён пабег далей, бу-
