А дактары — божа барані есьці чорны хлеб. Я мусіла хаваць ад яго хлеб, хоць ён і стары, мой Андрэй, але хворы горш малога. Раз ён устаў ціханька ўночы, зайшоў у камору і чуць-што ня цэлы бохан вытрубіў, і штож ты думаеш? Як бачыш ачуняў… Ну, я пайду.
Счакаўшы крыху, Іван падняўся, падышоў да вакна — нікога няма. Тагды Іван паваліўся на пасьцель, накрыўся коўдраю, потым нагамі сьцягнуў яе з сябе, схапіўся за бакі.
— Ой! ой! ой! о-е-ё-ё-й — заойкаў, застагнаў Іван і сам ня верыў гэтаму шчасьцю. Стагнаў ён доўга, стагнаў на ўсе лады і галасы: то высока і тонка, то нізка і тоўста, то каротка, адрывіста, то працяжна і пявуча; пры гэтым ён варочаўся, корчыўся так, што зубамі мог дастаць свае калені, то выцягаўся, колькі дазвалялі яму скура, жылы і косьці.
А як перастагнаў усё, то пачаў высьпёваваць свае стогны на манер песьні «Сонца ўсходзіць і заходзіць».
— О-о-о-ей! о-ё-й — да!
— Вось табе і хворы: ляжыць сабе ды сьпявае,[1] — сказала Настуля, пераступіўшы з Магдай парог хаты. У хвартуху ў яе быў гарачы імбрычак з зёлкамі і паўкварты гарэлкі.
— Выстагнаўся, дык і паправіўся, — сказаў усьмяхаючыся Іван.
З зборнічка: „Казкі жыцьця“.
Казкі жыцьця.
Гэта было самае звычайнае дрэва. А калі яно і зварачала на сябе увагу, то хіба толькі тым, што стаяла адзінока. Але той, хто шчыра чытае кнігу прыроды і ўнікнуў у яе жыцьцё, яшчэ прыкмеціў-бы, што гэтае дрэва, апроч сваей адзіноты, мела нешта чыста свойскае, асобнае, што прыналежала толькі яму аднаму. Нават агульны выгляд яго твару — бо і дрэва мае свой воблік — меў характар цікавай асобнасьці. А як такіх шчырых і ўспагадных знакаў або зусім ня было, або было надта мала, то ніхто не зварачаў на яго ўвагі і яно стаяла тут, закіданае і крыху зьняважанае людзьмі.
Сьпярша нават здавалася, што гэта закіданае адзінокае дрэва стаяла з боку жыцьця — больш гібела, чым жыло, а на праўду выглядзела, што яно жыло шмат паўней і глыбей пачувала жыцьцё нават тых дрэваў, што расьлі ў лесе. Такі ўжо характар адзіноты, гэта яе ўрода, яе істота. І хто хоча жыць паўнейшым жыцьцём і гастрэй[2] пранікаць яго цемры-глыбіні, той павінен жыць адзінокім і незалежным. Адзін толькі вецер любіў часта варушыць лісьцё гэтага дрэва, гойдаць яго галінкі і шаптаць яму хітра-лісьлівыя рэчы. Толькі вецер — хоць і часта ён дзьме ў пустых галовах — умее быць сталым, умее маўчаць.
Праўда, крумкач-гарапашнік не адзін раз чуў тыя размовы — шэпты ветру і дрэва. Але крумкач залішне важны для таго, каб разносіць чужыя гутаркі па сьвеце, хіба так, зьнячэўку прамовіцца калі.
