Старонка:Творы М. Багдановіча (1927—1928). Том II.pdf/468

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

Увагі да артыкулаў М. Багдановіча складзены паводле таго-ж пляну, як і да яго вершаў і апавяданьняў. (Гл. Акадэмічная бібліотека беларускіх пісьменьнікаў. Кніга першая. Творы М. Багдановіча. Т. I Менск, 1927). У іх паказваецца орыгінал, з якога перадрукоўваецца артыкул; калі артыкул друкуецца не з часопісі, а з аўтографу, дык зазначаецца шыфр, паводле якога даны аўтограф захоўваецца ў зборы рукапісаў катэдры гісторыі беларускае літаратуры.
Датуюцца творы ці на падставе нататак самого поэты ці годам іх першага надрукаваньня, бо для большасьці артыкулаў паводле даных камісіі дата друкаваньня прыблізна супадае з часам яго напісаньня. У тых-жа выпадках, калі дату ўдалася устанавіць толькі прыблізна, яна адзначана зоркаю.
Увагі апроч таго зьмяшчаюць у сабе некаторыя тлумачэньні тэксту з літаратурнага і гістарычнага боку.
Адносна падзелу артыкулаў на раьздзелы і падразьдзелы гл. Творы М. Багдановіча (1927—1928)/II/Прадмова|прадмову]].
Мова прозы М. Багдановіча наогул ня можа лічыцца літаратурна апрацаванай. З аднаго боку у артыкулах, што напісаны на расійскай і украінскай мовах, у яго заўважаюцца беларусізмы (гл. напр. заўвагі да артыкулаў №№ 11 і 62). З другога-ж боку ў беларускім тэксьце сустракаюцца русіцызмы (напр. „гасударства“, „гасударственнага“, „дрэмучых“ — у аўтографе артыкулу № 3 „зраўненьні“, „меткія“ — у друкаваным орыгінале арт. № 6 і інш.), полёнізмы (напр. „уфундованую“ у аўтографе артыкулу № 3, „адрадзэньне““ — у аўтографе артык. № 4, „заўшэ“ у аўтографе арт. № 8 і інш.). Спатыкаюцца ў яго таксама неўласьцівыя сучаснай літаратурнай мове фонэтычныя і морфолёгічныя асаблівасьці.
Адным з найбольш характэрных прыкладаў у галіне фонэтыкі можна лічыць ужываньне пісьменьнікам жд замест дж на месцы праславянскага *dj, напр. „нараждаліся“ у аўтографе арт. № 4, „заграмаждаўшыя“ — у аўтографе арт. № 3 і інш. Свабодна ён карыстаецца формаю дзеяпрыметы цяперашняга часу: „узрастаючых“, „прымаючых“, „прыпамінаючый“ — артыкул № 2, „пракладваючага“, „ражаючыхся“, „пашыраючыйся“ — № 3 і інш. У якасьці прыкладу мовы Б-ча можна прывесьці займеньнік „ніх“ (зам. іx), які М. Б. ужывае ў беларускім тэксьце (у аўтографе артыкулу № 4). Часта заўважаюцца ў аўтографах М. Б-ча таксама выпадкі карыстаньня зьмешанымі орфографэмамі. Ім бярэцца слова расійскае і перадаецца беларускім правапісам з захаваньнем аднак і некаторых асаблівасьцяй расійскага правапісу, і гэткім чынам напісаньне слова зьяўляецца напалову як-бы беларускім і напалову расійскім. Як і ў першым томе, правапіс усіх артыкулаў перакладзены на сучасны. Для узору-ж мовы М. Б-ча ў дадатках даюцца два яго артыкулы з поўным захаваньнем яго граматычных асаблівасьцяй, орфографіі і пунктуацыі.
Пры ўкладаньні уваг ужыты наступныя скарачэньні:
Т. I. — Акадэмічная бібліотека беларускіх пісьменьнікаў. Т. I. Менск. 1927.
„Н. Н.“ — „Наша Ніва“, газэта, якая выходзіла ў Вільні з 10 23 лістапада 1906-га году да восені 1915-га году.
М. Б. — Максім Багдановіч.
Газ. — газэта.
Час. — часопіс.
Зам. — замест.