Аб С. Полуяне, якому прысьвечаны верш. гл. ўвагу да разьдзелу II.
Варыянты „Нашае Нівы“:
1Глянь, як зорка, сарваўшысь, ляціць,
2Сыпне яркага сьвету кругі,
3Дзіўным сьветам зірне-заблішчыць
4І патухне у небе глухім.
5Але ўсё-ж не прапаў яе сьвет —
6Ён аставіў у душы маёй сьлед…
10І пагаснуць, загінуць у мгле.
У экзэмпляры „Вянка“ № 2 верш закасованы рукою аўтара (гл. ўвагу да разьдзелу II).
У 10-ым р. „імглі“ (зам. „імгле“) застаўлена для захаваньня рыфмы з словам „зямлі“ (8 р.).
140. Каганцу. Верш першы раз быў надрукаваны ў „Нашай Ніве“ 1910 г. № 11.
Варыянты:
1Поэт замаўчаў, затаіў свае песьні,
2Ён болей іх нам не пяе.
4Лёд моцны душы пад напорам іх трэсьне.
5І вершы пальлюцца з яе.
6Дзесь у глыбі таемна бяжаць.
9І будзе на волі струіцца-каціцца
10І роднаму краю служыць.
У экзэмпляры „Вянка“ № 2 верш закасованы рукою аўтара, але новай перапрацоўкі яго ня дана (гл. ўвагу да II разьдз.).
Русіцызмы: 5 — „струёй“, 6 — „уходзіць“.
141. Упалі з грудзей пана бога… Перадрук з тэксту „Вянка“ з наступнымі варыянтамі з экзэмпляру № 2: 5 р. „І гэтак“ зам. „І стуль так“, 6 — „наш нядольны“ зам. „мой радзімы“, 7 — „што-ж чуюць яны там, што бачаць?“ зам. „што-ж там яны, ясныя, бачаць?“
Час напісаньня вершу паказаны аўтарам у сьпісе „Красавік“ — 1910 г. Першы раз друкаваўся ў „Беларускім календары Нашае Нівы“ ў 1911 г.
142. Краю мой родны, як выкляты богам. Першы раз друкаваўся ў „Нашай Ніве“ 1909 год № 38, але перадрукоўваўся некалькі разоў: у „Беларускім Календары Н. Н.“ 1912 г., у газэце „Беларускія ведамасьці“ 1921 г. і інш.
Варыянты „Н. Н.“:
1Край мой радзімы!..
Рукапісныя варыянты (VI, 35):
1Край мой радзімы! Ці проклят ты богам —
2 Толькі няма табе долі…
3Боры, балоты…
5Радам віднеюцца родныя вёскі,
6Сталі ў балотах, у брудзе;
10Вынесьлі вагі іх сьпіны;
12Боры, пяскі ды трасіны.
14…сэрца ад жалю…
16Столькі нуды і пячалі.
17Песьня гаворыць, як ўдовіна сына,
19Там, дзе панура хіліцца каліна.
143. Халоднай ноччу я ў шырокім, цёмным полі… Верш у аўтографе IV, 2, 11 рукою аўтара задатованы 1910 годам.
Першы раз друкаваўся ў „Нашай Ніве“ 1910 г. № 33.
