Ой не першы то бандыта
І пан не астатні, —
Што дабро ўсё здабыта
Толькі крыўдай братняй.
А тагды ужо для славы
Кіне хоць аб'едкі,
Вот і стане пан ласкавы,
Літасцівы, рэдкі.
Сярод вершаў на грамадска-палітычныя тэмы ў паэзіі Багушэвіча значнае месца займаюць іранічныя вершы, цалкам пабудаваныя на іранічнай або проста саркастычнай інтанацыі. Да гэтай групы вершаў належаць наступныя вершы: «Дурны мужык як варона», «Песня» («Чаго бяжыш, мужычок»), «Песня» («Гарцуй, танцуй, пане») і «Не чурайся».
Мы ўжо бачылі з прадмовы да «Смыка беларускага» з якой непрымірымасцю ставіўся Багушэвіч да насміхання над цемрай селяніна. Верш «Дурны мужык як варона», якраз і накірован супроць людзей, якія з цемры селяніна рабілі пасмешышча, г. зн. усё супроць тых-жа паноў. У вершы «Дурны мужык як варона» паэт з едкім сарказмам на адрас зневажаючага народ панства — паказвае рэальныя прычыны, якія на працягу стагоддзяў не давалі народу распрастаць плечы, не давалі магчымасці выявіць захаваныя ў яго нетрах таленты, выявіць у поўным аб'ёме мудрасць народную, высокія ўзлёты думкі, багатую гаму пачуццяў.
Ад веку не давалі мужыку магчымасці вучыцца. Так было да прыгону, так засталося і пасля скасавання прыгону.
Да навукі ён не браўся,
Закасіўся, загараўся;
Дурнем умрэ, як радзіўся,
Сам сабою дурным зрабіўся.
Ведама, мужык, хамула, —
Ад навукі адвярнула.
Так скарыстоўвае паэт зброю іроніі для палемікі з нянавісным панам, багачом-паразітам. Вось вобраз народнай галечы, ва ўмовах якой народу было-б не да навукі, калі-б яму нават і далі магчымасць ёю займацца.
Ці-ж не дурань мужык гэта
Гарэ, сее ўсё лета,
А як прыдуцца дажынкі,
Няма збожжа ні асмінкі,
А даждаўшы на каляды,
Мужыкі мякінцы рады.
З выключным пафасам паказана ў вершы сіла народнай працы. Народ — творца ўсіх багаццяў зямлі, але амаль нічога ён з іх не карыстае. Плён яго працы забіраюць прагныя паны i багачы-буржуа. Вось мужык:
З камаровы нос сякерку
Сцісне, кракне, замахае, —
Зробе пушчу, як талерку,
Свет дрывамі закідае.
А ў хаце — зварыць страву
Пашчапае стару лаву!
