Ну, краіна.
Адзін тут ні аб чым ня дбае,
Другі — ад працы ломіць сьпіну.
А як-бы й мне пажыць хацелась
Хоць крыху лепей?.. Ня прыждаць…
Ох… Балота завярцелась,
Махорка гэтак стала браць,
Ажно пачуўся ў вуху звон…
Адно люблю я — гэта сон…
Ў жыцьці маім — адзін ён цешыць.
У сьне бываю роўня пану…
Спачну хвілінку ды устану…
Хто сьпіць — той меней грэшыць.
Пераварачваецца і засыпае. Сонечны
дзень як-бы пахмурнеў, а пасьля зноў
праясьніўся.
ВОЛЯ.
А тут?! А тут вось на балоце
Між гэтых пнёў, кустоў і лесу
Людзей гаротных колькі сьпіць?
Праз шмат вякоў
Ніхто іх не разбудзіць.
На ўсходзе песьня ваякоў
Даўно ліецца гучным звонам, —
А тут балота сном спавіта.
Ня знойдзе сьцежкі у тумане…
Я разбуджу… Прасьніся!
Прасьніся, брат мой працавіты!..
МУЖЫК праз сон.
Хэ-хэ-э! Ты адчапіся!
ВОЛЯ.
Ня ўстане.
Пакуль ня ўбачыць блеск яскравы
Майго адзеньня… Годзе спаць!
МУЖЫК.
Хачу я есьці хлеба… стравы,
Каб дзецям, жонцы… дзе дастаць?
ВОЛЯ.
Усё тваё, тваё паслухай, —
Цяпер інакш ты будзеш жыць.
МУЖЫК пераварачваецца.
Ня трэба ўсё… Мяне ня рухай.
Ах, як баліць!.. чухае ззаду.
ВОЛЯ.
Устань, кажу, даўно пара!
МУЖЫК праснуўшыся.
А? Што?! Вой, божа мой,
Якая пані…
ВОЛЯ.
Кажу — прасьніся, сын няволі,
І сядзь на трон гаспадара.
МУЖЫК.
Даруйце мне… Спрасону
Я пані не спазнаў
Кланяецца.
ВОЛЯ.
Ня бі паклоны.
Ты стагнаў
Ад раніцы свайго жыцьця
І быў, гаротны, у драмоце.
МУЖЫК.
Даруйце мне, даруйце,
Ня буду сеч дубцоў ніколі
У панскім лесе й на балоце.
ВОЛЯ.
Ня панскі лес, а твой.
МУЖЫК.
Вой-во-ой!..
Аб чым яна гамоніць?!.
ВОЛЯ.
Цяпер ты роўны з панам.
МУЖЫК.
Я, мусіць, сплю?.. Дай стану.
Устае, здалёк далятаюць таемныя
зыкі: „Адвеку мы спалі…“
ВОЛЯ.
Ці чуеш ты, як звоніць
Там песьня Волі?.. Чуеш ты?
