дзянства, а перад усім сябры "Компаніі Езусовае", або — езуіты.
Гішпанскі шляхціц і ахвіцэр, Ігнат Лёйоля, адзначыўшыся ў часы Караля V сваёй адвагаю, ляжаў у бальніцы з разьбітаю нагою. Маючы шмат вольнага часу, Лёйоля заняўся чытаньнем "Жыцьцяў сьвятых". Пад уплывам гэтага чытаньня гарачы і адначасна здольны да дзеяньня чалавек нарысаваў сабé плян свае будучае дзейнасьці. Гэты плян ён і споўніў.
Як толькі яму вярнулася здароўе, Лёйоля адбыў-пры самых цяжкіх пакутных варунках-падарожу да Сьвятое Зямлі, а вярнуўшыся і навучыўшыся лаціны на 33-м годзе жыцьця, ён студыяваў у парыжскім унівэрсітэце тэолёгію — адначасна з Кальвінам, які таксама там вучыўся. Разам з яшчэ некалькімі блізкімі яму па духу таварышамі, найбольш родзічамі-гішпанцамі, зорганізаваў ён часовае рэлігійнае таварыства, якое, апроч звычайнае манашскае прысягі на ўбожства, бязжэнства і послух, устанавла йшчэ адну: спаўняць загады Сьв. Айца ў кожным часе і выпадку.
Скончыўшы навуку, Лёйоля перайшоў праз Францыю, Гішпанію і Італію, у вагністых казаньнях прапаведуючы словы веры і нясучы помач хворым. Урэшце прыбыў ён у Рым, дзе папа зацьвердзіў закладзены ім ордэр і назначыў Лёйолю першым кіраўніком гэтага ордэру.
3. Організацыя і дзейнасьць езуітаў. У хуткім часе папская ўлада пераканалася ў вялікай вартасьці новага ордэру. А прычынаю гэтае вартасьці былі наказы, устаноўленыя Лёйоляй і яго наступнікамі. Статут гэтага ордэру меў шмат супольнага з вайсковымі парадкамі. Толькі прайшоўшы даўгі рад ніжэйшых ступеняў можна было зрабіцца праўдзівым езуітам; спаміж гэтых апошніх выбіраліся кіраўнікі, з якіх кожын падлягаў уладзе вышэйшага ад сябе аж да генэрала, які знаходзіўся ў Рыме, каб там прыймаць загады папы, ці, як гэта бывала ў пазьнейшыя часы, каб самому рабіць уплыў на папу. Цэмэнтам організацыі была субордынацыя (паслухмянасьць). Сьляпы послух быў першым абавязкам езуіта. Подлуг слоў Лёйолі, езуіт павінен быць у адносінах да свайго кіраўніка, "як труп бяз чуцьця і волі, як посах у руках старца". Нікога ня прыймалі да таго часу, пакуль „духоўнымі практыкаваньнямі" ён ня здушыў у сабе ўсю сваю ўласную волю. За тое езуіты былі звольнены ад усякіх манашскіх абавязкаў. Бо заданьнем ордэру было не жыцьцё, пасьвячонае пасту і малітве, замкнёнае ад сьвету ў манастырскіх мурох, але, наадварот, уплываньне на сьвет, барацьба на кожным месцы і ўсімі спосабамі проці недаверства і гэрэзыі.
