На жаданьне імпэратара папа склікаў царкоўны сабор у Трыдэнце (1545-1563). Імпэратар запатрабаваў, каб протэстанты прынялі ўчасьце ў працы сабору і напярод прызналі пастановы, якія сабор зробіць. Але было ўжо позна. Рэформацыя ўжо залішне глыбака загнязьдзілася ў сэрцах, каб яе прадстаўнікі маглі згадзіцца на пастановы такога сaбору, аб якім наперад было ведама, што ён будзе паслухмяны папе і імпэратару, які ў сваіх спадчынных краëх неміласэрна прасьледаваў усякае адступніцтва ад каталіцтва. Протэстанты зажадалі, каб Кароль V забясьпечыў ім мір, незалежна ад таго, якія пастановы будуць прыняты ў Трыдэнце. Ані адна, ані другая старана ня йшлі на ўступкі: абедзьве былі гатовы да вайны. У канцы імпэратар аб'явіў вайну протэстантам, накладаючы баніцыю на Яна Фрыдрыка Саксонскага і Піліпа Гэсэнскага, як на вераломных бунтаўнікоў. Протэстанты, аднак, хутчэй сабраліся на бой, чым імпэратар, якому трэба было сьцягаваць войскі з Італіі і Hідэрляндаў. Протэстанцкія войскі напалі на Ратызбону, дзе якраз знаходзіўся імпэратар. Кароль V апынуўся-б ў трудным палажэньні, калі-б сярод протэстантаў была згода. Гэтага якраз ня было; дарагі час, калі трэба было рабіць, марнавалі яны на непатрэбныя нарады і споркі. Раптам разыйшлася вестка, што малады саксонскі князь Морыц[1] уварваўся ў край свайго сваяка Яна Фрыдрыха Саксонскага. Морыц, хоць быў протэстантам, але патаемна змовіўся з імпэратарам, каб коштам Яна Фрыдрыка павялічыць свае валаданьні. Войскі протэстантаў разсыпаліся, бо князі сьпяшаліся дамоў бараніць свае маéтнасьці; пэўне-ж не адзін з іх успомніў аб якім-небудзь сваяку, які мог-бы зрабіць таксама, як зрабіў Морыц. З рэштаю протэстанцкага войска Імпэратар лёгка даў сабé раду. Наўперад пайшоў ён на паўднёвыя вольныя месты, але тыя без барацьбы аддаліся на ягоную ласку і няласку. Тады ён рушыў проці Саксоніі, войска курфюрста разьбіў, а яго самога ўзяў у палон пад Мюльбэргам, над Эльбаю, і, як пераможца, увайшоў у Вітэнбэрг. Там загадаў ён, каб паказалі яму магілу Лютара, які памёр якраз на пачатку шмалькальдзкае вайны (1546). Калі галоўны ваявода яго войскаў, фанатычны гішпанец, парадзіў яму спаліць косьці вялікага гэрэтыка, ён, аднак, адказаў: "Вяду вайну з жывымі, а не з нябожчыкамі".
3 курфюрстам-жа, згодна з сваёй абяцанкаю, паступіў якнайсражэй. Даўгі час гразіў яму карай сьмерці, прысудзіў урэшце дажывотні вастрог і аддаў большую частку ягоных
- ↑ Саксонскі дом дзяліўся на дзьве лініі: старэйшую, электарскую, ці эрнэстынскую, якая рэзыдавала ў Вітэнбэргу, і малодшую, альбэртынскую-у Лейпцыгу.
