гледзячы на перасьцярогі курфюрста, пакінуў свой бясьпечны прытулак і пасьпяшыў у Вітэнбэрг. Тамака сілаю свайго слова і характару ён ізноў зрабіў парадак і йзноў узяў у свае рукі кіраўніцтва рухам.
9. Зікінген і Гутэн (1523). Тое, што выкляты манах мог адважыцца на публічнае выступленьне ў Вітэнбэргу, ды бязкарна быць вучыцелем і прапаведнікам, найляпей паказуе, якую сілу і пашыранасьць мелі яго ідэі. Здавалася, што ўвесь народ з ненавісьцяй адварочуецца ад Рыму. "Там, дзе зьбяруцца трое, ёсьць прынамся двое лютаран",-казаў адзін з нямецкіх пралатаў. Усюдых выступалі духаўнікі дый сьвецкія людзі, якія абвяшчалі народу новую веру; куды-ж не дайшлі прапаведнікі, там іх работу рабіла друкаванае слова, сіла якога тады выявілася першы раз. Манахі ды манашкі кідалі манастыры, духаўнікі жаніліся, ўсякі паслух папе і біскупам счэз. Частка князёў, усьлед за Фрыдрыкам Разумным, не рабіла перашкод руху. Іншыя-ж, асабліва духоўныя князі, рабілі па прыкладу імпэратара, які ў сваіх краёх агнём і мячом зьніштажаў непажаданы рух. Але гвалты толькі будзілі ў супраціўнай стараны жаданьне помсты. Нязмораны Ульрык фон-Гутэн плянаваў агульны пераварот, які расчысьціў-бы дарогу "эвангельлю" ды разам з тым скасаваў-бы абсолютнае панаваньне князёў, незалежнае ад імпэратарскае ўлады, і вярнуу-бы Нямеччыне адзінства,-праўда, ў духу фэодальным. У сваіх плянах ён разьлічаў на ніжэйшую шляхту (баярства), якая ня любіла князёў. Ня любіла, праўда, за тое, што князі жорстка каралі яé за разбоі на гасьцінцах ды за канчаньне спрэчак між сабою ўзаемнымі нападамі і забойствамі, што яны называлі "баярскай вольнасьцяй". За адпаведнага правадыра для ўсіх нездаволеных Ульрык лічыў свайго прыяцеля Францішка фон-Зікінгена, які, будучы ваяводаю наёмных войскаў, меў гэткую сілу, багацьце і павагу, што яго лічылі за наймагутнейшага чалавека ў Нямеччыне.
І праўда, Зікінген распачаў змаганьне, нападаючы на Трырскага духоўнага курфюрста. Але суседнія князі далі апошняму помач. Зікінген быў прымушаны ўступіць перад сілаю і памер, баронячы свае замкі, якія не маглі ўтрымацца супраць варожых гарматаў. Ульрык, знайшоўшы сабе прытулак у Швайцарыі, таксама хутка памёр.
10. Сялянская вайна (1525) і анабаптысты ў Мюнстэры (1534). Баярскае паўстаньне было толькі забаўкай, раўнуючы да паўстаньня сялянскага люду, які ў той час быў немагчыма прыгнечаны арыстократыяй і духавенствам. Сяляне былі пераважна людзьмі нявольнымі, былі ўласьнасьцю, якую можна было прадаваць разам з зямлёю. Падданы разам з сваімі дзяцьмі заўсёды мусіў быць на услугах у свайго пана, як
