5. Каралеўская улада і гаспадарственае ўпраўленьне. У тэй самай меры, у якой расла ўлада князёў, каралеўская ўлада ўпадала. Гаспадарства развалявалася.
а) Выбары, каранацыя, каралеўская ўлада. Спадчыннае права адносна да кароны, якое мéла сілу пры Каралінгах, у пазьнейшых часох уступіла часьцю месца выбіральнасьці каралёў. Прынамся спадчыннае права на каралеўскі пасад патрабавала зацьвярджэньня на выбарах караля. Гэтак злучыліся ў адно спадчыне і выбіральнасьць. Ад часоў Гэнрыка ІV, згодна з пастановамі сойму ў Форхгэйме (1077), выбіральнасьць заняла першае месца, а ад XІІІ в. вольныя выбары ўмацаваліся аканчальна. Былі зроблены зьмéны ў выбіральным праве. Пад той час, як даўней, яшчэ ў часы Канрада ІІ, дзейнае выбіральнае права мéу кожын вольны чалавек, пазьней гэтае права сталася прывілеем выключна князёў; урэшце ў 1257 годзе права выбіраць караля перайшло ў рукі выбіральнае колегіі, якая складалася з 7 асоб. Да колéгіі належылі: арцыбіскупы Майнцу, Кéльну і Трэвіру, чэскі кароль (за гэта з ім заўсёды вадзіўся баварскі князь), саксонскі князь, рэйнскі палятын і маркграф брандэнбурскі. Майнцкі арцыбіскуп заўсёды першы падаваў голас. Аб месцы, дзе павінны адбывацца выбары, ня было офіцыяльнае пастановы; аднак, ад часу Фрыдрыха І выбары былі заўсёды ў Франкфурце ля Майна, а каранацыя-ў Аквізгране. На каранацыі новаабранаму каралю аддавалі адзнакі манархічнае ўлады: карону, ськіпетр, меч, ахілім пурпурны і наплечнікі, а ў пазьнейшых часох-кулю з крыжам на ëй, як сымвал улады над усім сьветам. Пачынаючы ад Отта І, усé каралі, апрача трох Гогэнштаўфаў: Канрада ІІІ, Піліпа і Канада ІV, даставалі такжа імпэратарскую карону. Заўсёднае рэзыдэнцыі караля ня было: кароль, паводле патрэбы, жыў то ў адным, то у другім канцы гаспадарства. Гэта было згодна з тагачаснай сыстэмаю прыроднае гаспадаркі.
Найвялікшая кара, якую мéў права назначыць на вінавайцу кароль, была высланьне і пазбаўленьне абароны законаў, баніцыя, на каго яна ўскладалася, той пазбаўляўся ўсіх грамадзкіх правоў і прывілеяў, і кожын мог яго перасьледаваць. Найважнейшымі прывілеямі каралеўскае ўлады былі: вярхоўны суд і галоўная каманда над войскам. Хто не паслухаў позву каралеўскага суду (палятына), таго каралі баніцыяй.
b) Упадак вярхоўнае гаспадарственае ўлады. Калісь дужая гаспадарственая ўлада, умацаваная Оттамі ў барацьбé з фэодальным ладам, упадала ўсё больш. З часам каралю пакінулі толькі пасярэднюю галоўную ка
