манду над войскам, як сузэрэну, які стаяў на чале армій асобных вассалаў і рыцарства.
Судовыя кары шмат зьмяніліся. Спачатна ў Германцаў за праступкі, шкодныя ўсяму гаспадарству, судзілі на ўсенародных вéчах і каралі сьмерцяй. За праступкі, што крыўдзілі асобных людзей, судзілі валасныя зборкі. Пакрыўджаны меў права ці сам сабе зрабіць справядлівасьць, крывава памсьціўшыся на ўбіўцы або на яго сям'і, ці аддаць справу на суд. Калі ня было довадаў віны, можна было праціўніка вызваць на судовую дуэль; хто ў барацьбе адзін на адзін браў верх, той лічыўся правым. Пазваны мог даводзіць сва нявнасьці, прысягаючыся сам і прыводзячы для прысягі сваіх прыяцеляў і знаёмых, якія ручаліся, што ён не вінаваты. Апрача таго, адбываліся так-званыя "Божыя суды“ (Ordalіa Urtheіl), проба агнём і варам (вараткам). Назначалі пераважна кары грашмі (Wehrgeld). Ад XІІІ в. чэзнуць кары грашмі за ўбіўства, а такжа "Божыя суды"; пачалі караць больш сурова і цяжка, — прыкладам, за ўбіўства каралі ня толькі сьмерцяй, але і абязьвечаньнем (асьляплялі, абрывалі вушы і г. п.). Гаспадарствены суд зусім утраціў усялякі аўторытэт, і гэтак сама сабой счээла судовая ўлада караля; суды графстваў былі скасаваны. Суд з права каралеўскага перайшоў ў права княжае, тэрыторыяльнае.
У Вэстфаліі захаваўся перажытак старагерманскага народнага суду-, вольныя суды" (Freіgerіcht), бо гэтыя суды судзілі вольных людзей; іх называлі такжа патайнымі судамі (Fehmgerіcht). Галоўным судзьдзёй лічыўся імпэратар, заступнікам яго — кéльнскі арцыбіскуп. Ад сярэдзіны ХІІІ вéку, пасьля Гогэнштаўфаў, "вольныя суды" пашырыліся блізу ўва ўсіх нямецкіх краёх. Судзьдзямі былі "вольныя лаўнікі“; на чале іх стаяў "вольны граф". Судаводзтва было патайное, але адбывалася не у падзямельлях, ані у якіх-небудзь іншых зачыненых мясцох, а пад голым небам, звычайна нейдзе пад старым дубам або ліпой, у заўсёдным месцы, званым, вольным судом" (Freіstuhl). Калі ўзмацаваўшаяся ўлада князёў даволі забясьпечавала грамадзянства ад злачынстваў, "вольныя суды пачалі губляць грунт і ўжо ў ХV ст. зусім зьвяліся.
Ад часу Лётара ІІІ каралеўская ўлада была абмежана: на караля быў узложаны абавязак не рабіць ніякіх крокаў у важнейшых гаспадарственых справах бяз згоды гаспадарственага сойму (Reіchstag). На такія соймы зьбіраліся духоўныя і сьвецкія князі; напару на іх дапускалі і прадстаўнікоў мест. Да сойму належылі: гаспадарственае правадаўства, справы вайны, агульныя гаспадарственыя падаткі, зьмены правоў асобных князьстваў, умовы з заграніцай. Паменшалі і даходы караля, бо шчодрыя Гогэнштаўфы раздалі шмат каронных зямель.
