Даброўскі таксама спачатку думаў аб Празе Варшаўскай, але потым, удумаўшыся ў словы Скарыны, далучаныя як эпітэты да назовы Прагі, «в славном, великом, старом месте Пражском», Даброўскі адкінуў думку аб Варшаўскай Празе і канчаткова схіліўся ў бок Чэскае Прагі[1]. Тым ня меней, і пасьля Даброўскага дасьледчыкі паўтаралі думку Штрытэра аб месцы выданьня скарынінскае бібліі ня ў разе Чэскай, але ў Празе Варшаўскай. Гэтую думку падзяляў і мітрапаліт Аўген[2]. Аднак, у выданым ім «Словаре русских светских писателей» (М. 1845 г.), мітр. Аўген, азнаёміўшыся з артыкуламі Дароўскага і Ліндэ, занйшоў магчымым ня трымацца рашуча думкі аб Празе Варшаўскай як месцы надрукаваньня біблійных кніг Скарыны, і дадаў, што «Добровский и Линде разумеют Богемскую Прагу»[3]. Другі-ж духоўны пісьменьнік, арх. Філарэт, становіцца на бок думкі Даброўскага аб выхадзе кніг у Богэмскай Празе[4]. Пазьней гэтае пытаньне не выклікала ніякіх сумненьняў, бо атрымала поўнае і дакладнае разьвязаньне.
І адносна пытаньня аб месцы выхаду «Апостала» і «Малое Падарожнае Кніжыцы» выказаны былі супярэчныя думкі. Ня гледзячы на тое, што «Апостал» быў выдадзены ў Вільні, і што гэта было зусім ясна і відавочна, знаходзіліся, аднак, дасьледчыкі, якія думалі інакш. Так, Вішнеўскі лічыў, што «Акафісты» Скарыны вышлі ў Празе, а ня ў Вільні[5], а Крашэўскі зусім без належных падстаў таксама выказаў думку аб тым, што «Апостал» Скарыны быў выданы ў Празе, а ня ў Вільні[6]. Аднак, гэтыя погляды Вішнеўскага і Крашэўскага не ўсталяваліся ў навуковай літаратуры. Вучоныя трымаліся тае думкі, што апошнія два выданьні Скарыны былі надрукаваны ў Вільні.
Калі пытаньне аб ліку надрукаваных Скарынай кніг не выклікала ніякіх сумненьняў, дык адносна іншых пытаньняў не адразу ўстанавілася дакладная і азначаная думка. Так, Сопікаў[7] адзначае, што пасьля віленскага выданьня «Псалтыру» — псалтыр быў выданы з Вільні яшчэ два разы. Дзеля гэтага ён выказаў думку, што скарынінскі «Псалтыр» быў некалькі разоў перавыданы. Гэтая думка, зразумела, ня мае абсолютна ніякіх падстаў. Таксама і Вішнеўскі зусім бяздовадна выказаў думку, што «Апостал» Скарыны і «Псалтыр» былі перадрукаваны маскоўскім друкаром Іванам Фёдаравым у Львове[8]. Думку аб тым, што «Апостал» і «Псалтыр» Скарыны неаднакроць перадрукоўваліся ў XVI сталецьці на Украіне, падтрымліваў таксама памянёны вышэй Беларус. Фантастычныя прадстаўленьні Беларуса аб дзейнасьці Скарыны дайшлі да таго, што ён зацьвярджаў нібыта кнігі бібліі ў перакладзе Скарыны, выдаваліся, асабліва некаорыя, па некалькі раз. Нарэшце, Беларус робіць уласную вынаходку. Ён прыпісвае Скарыне катэхізіс 1527 г., выданы ў Вэнэцыі, хаця для гэткага вываду ён ня меў ніякіх падстаў[9]. Зразумела, сур’ёзная навуковая літаратура за гэтымі довадамі не пайшла. У навуковай літаратуры ўстанавілася азначаная думка аб выданьні Скарынай «Псалтыру» і 22 біблійных кніг у Празе, «Апостала» і «Малое Падарожнае Кніжыцы» ў Вільні,
- ↑ Владимиров. Op. cit., стар. V.
- ↑ Митр. Евгений. Биографии российских писателей. Ф. корина. №Сын Отечества", 1821 г. Стар. 169—172.
- ↑ Владимиров. Op. cit., стар. XI.
- ↑ Арх. Филарет. Op. cit., стар. 129—130.
- ↑ Wiszniewski. Op.cit., стар. 476.
- ↑ Kraszewski. Op.cit., т. IV., стар. 115.
- ↑ Сопиков. Op.cit., стар. 183.
- ↑ Wiszniewski. Op.cit., стар. 474—475.
- ↑ Белорусс «Русский Вестник», 1868 г. Т. 77. Стар. 143—144.
