Старонка:Пічэта Гісторыя Беларусі.pdf/39

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

дынастычнае дзяржавы, побач з уладай пляменных князёў трэба паставіць уладу кіеўскага князя і яго органаў, якія судзілі ў тым выпадку, калі да яго зьвярталіся заінтарасованыя асобы.

Судовы процес. Калі ёсьць даныя (яўныя довады, прызнаньне праступнікаў), якія сьцьвярджаюць факт праступленьня, то не вымагаецца ніякіх дакумэнтаў, пацьвярджаючых праступленьне. Гэтак, калі хто-колечы зьявіцца ў суд акрываўлены, або з сінякамі ад пабояў, то ён можа не прадстаўляць сьведак. Толькі пры адсутнасьці адпаведных пераконваючых даных, вымагаецца, каб на суд прыводзіліся сьведкі. У шэрагу судовых довадаў выдатнае месца займала прысяга і судовы паядынак. Аб прысязе, як форме судовага доваду, гаворыцца ў дагаворы Алега з грэкамі. Ібн Дзега адзначае, што паміж славян быў пашыраны судовы паядынак: у выпадку, калі бакі нездаволены з вынесенай пастановы, то па прыгавору цара, аканчальная пастанова вырашаецца аружжам.

Сыстэмы праступленьняў. У дагаворы з грэкамі праступленьне называецца „проказой“ і „согрешеніем"; праступак называецца „татем“ і „здолеем". У дагаворах прызнаецца кара за наступныя праступленьні: забойства, цялесныя пабоі, кража, спроба на грабества, грабества і невыкананьне распараджэньняў улады.

Культурныя сувязі. Географічнае палажэньне і гандлёвыя шляхі вызначалі культурныя сувязі Беларусі да паловы XI в. Вялікая колькасьць арабскіх монэт, якія былі знойдзены на тэрыторыі крывічоў, радзімічаў і якія адносяцца да VIII—ІХ ст., сьведчыць аб ажыўленых гандлёвых сувязях з Усходам. Вялікая колькасьць знойдзеных у курганох прадметаў усходняга пахаджэньня сьведчыць аб тым, як на тэрыторыю Беларусі пранікаў усходні ўплыў. Гэты ўплыў адбіўся ня толькі на матар’яльным быце ядра беларускага найменьня. Духоўная культура разьвівалася незалежна ад уплыву Усходу. Гандлёвыя сувязі і політычныя адносіны з Кіеўскай зямлёй зьяўляліся правадніком візантыйскага ўплыву, які найбольш поўна адбіўся на рэлігійных вераваньнях і больш позьнім росквіце духоўнага жыцьця Беларусі. Праз гандаль з Захадам на тэрыторыю Полацкае і Смаленскае краін пранікала ня толькі матар'яльная, але і духоўная культура Захаду, якая знайшла свой адбітак у духоўным жыцьці беларусаў у пазьнейшую гістарычную пару. Культурныя ўплывы, дзякуючы тэрытарыяльнаму палажэньню Беларусі, закраналі няглыбока асновы духоўнага разьвіцьця беларускага народу. Адсутнасьць на тэрыторыі Беларусі чужых славянству этнічных элемэнтаў мела пэўны асноўны ўплыў на чыстату ў этнічных адносінах беларускага пляменьня.