Халодны пот пакрыў яго твар і рукі павісьлі, як чужыя.
— Няма чаго Богу гратыць! Як толькі пачынаю памятаць сябе, ня глуміў я дарэмна хлеб на сьвеце — ўсё працаваў ды працаваў… Меншага брата нянчыў, калі маці часу ня мела; пасьля ў пастухі пайшоў, пасьля парабкам служыў — ось так увесь свой век…
— Цьфу! згінь ты, люты вораг мой, старасьць паганая! Змагаўся я з табой, але ў канцы прыходзіцца, сказаць — «годзе!»
— Няхай ужо Янук з Міхалкам самі гаспадарамі зробяцца…
Трэ’ будзе бяз крыўды падзяліць паміж іх шнуры, а я астануся жыць у старшага — ў Янука; ён такі паслухмяны, спакойны, статэчны, але… не! — буду лепей жыць у малодшага — у Міхалкі, бо ў Янука жонка — ведзьма… Эт! неяк будзе! Няма чаго богу грашыць!
Сумна глянуў стары на каня, каторы стаяў, апусьціўшы ніз галаву, і падняўся з свайго месца.
— Як вол да доўбні але нічога не паможа — вышэй пят не падскочыш!
Закіраваў каня й пацягнуўся да хаты.
∗ ∗
∗ |
Назаўтра ўжо ўся вёска ведала, што стары Габрусь «выпусьціў лейцы» і выбіраецца з сынамі ў воласьць разьдзяліць паміж іх зямлю сваю. Габрусь лічыўся ў цэлай ваколіцы прымерным, здатным гаспадаром, катораго дзеці ня толькі баяцца й паважаюць, але й слухаюць, ня п‘юць і не марнуюць гаспадаркі,
Янук і Міхалка, пачуўшы ад бацькі старога, што ён болей сам прадаваць ня будзе, скідаець з плеч сваіх гэты ціжар і дзеліць паміж іх гаспадарку, зрабіліся яшчэ болей супакойнымі, яшчэ болей паслухмянымі.
— І даўно бы, татка, так зрабіў! Або-о-о, ці мы самі ня справімся! Досі табе будзе ўжо працаваць: мы будзем цябе слухаць далей, як і дагэтуль!
Нявесткі так сама гаварылі на гэты лад:
У воласьці Янук і Міхалка крыху касурыліся адзін на аднаго — вядома-ж пры дзяліцьбе, але стары Габрусь патрапіў усё ўладзіць, як найлепей, і яны здаволевыя прыехалі да хаты. Вымералі вяроўкамі зямлю, паўбівалі калкі, разьдзялілі будынкі і ўсё пайшло на добры лад.
З самага пачатку, пасьля гэтай штукі, стары Габрусь аддаўся супачынку і галавой і душой. Колькі дзён ён нічога не рабіў, толькі пакурываў люлькў сваю.
— Адпачываю! — думаў ён, — першы раз за гэтулькі гадоў працы!.. Ой, як добра! — казаў ёй, пачуўшы лёгкасьць у касьцёх.
— Адпачываю! — казаў ён суседзям усім, — няма чаго Богу грашыць, за плячыма сыноў я магу цяпер атсапнуцца, спакайней богу памаліцца й зірнуць на сьвет божы.
