— Яны ўжо некалькі дзён робяць гэта, — сьмяецца Мітэльштэдт. — Знайшліся аматары, якія спэцыяльна чакаюць, каб на іх паглядзець.
— Цудоўна! — кажу я. — Але няўжо ён ня скардзіўся?
— Спрабаваў. Наш камандзір вельмі сьмяяўся, калі пачуў пра гэтую гісторыю. Акрамя таго, я заліцаюся да яго дачкі.
— Ён не дапусьціць цябе да экзамену.
— На гэта мне напляваць! — адказвае Мітэльштэдт з халодным сэрцам. — А яго скарга ня мела вынікаў, бо я давёў, што ён атрымлівае найбольш лёгкія нарады.
— А хіба ты ня мог яго пасур’ёзьней узяць у работу? — пытаюся я.
— Ну, на гэта я лічу яго вельмі дурным, — адказвае Мітэльштэдт ганарыста і велічна.
Што такое водпуск? Стан страчанай роўнавагі, пасьля якой наступнае робіцца яшчэ больш цяжкім. Ужо цяпер дамешваецца гора растаньня. Мая маці моўчкі глядзіць на мяне; яна лічыць дні, я ведаю; з кожным днём яна больш смутная. Зноў на адзін дзень менш! Яна схавала мой ранец, яна ня хоча, каб ён быў ёй напамінкам.
Гадзіны пралятаюць шпарка, калі пачынаеш разважаць. Я бяру сябе ў рукі і іду праводзіць маю сястру. Яна выпраўляецца на рэзьню, каб дастаць некалькі фунтаў костак. Гэта вялікае шчасьце, і ўжо з раньня становіцца доўгая чарга людзей. Шмат хто млее.
Але нам не пашанцавала. Пасьля таго, як мы прачакалі, зьмяняючы адзін аднаго, тры гадзіны, чарга разыходзіцца. Косткі ўсе разданы.
Добра, што я атрымліваю харчаваньне. Я прыношу яго матцы, і ў нас ёсьць сякі-такі харч для ўсіх.
Усё цяжэй рабяцца дні, усё пужлівей вочы маёй маткі. Яшчэ чатыры дні. Я павінен ісьці да Кемэрыхавай маткі.
Нельга апісаць гэтага. Трапятлівая жанчына, якая ўсхліпвае, тармошыць мяне і крычыць:
— Навошта ты жывеш, навошта-ж ты жывеш, калі ён забіты? — Яна аблівае мяне сьлязьмі і галосіць:
— Навошта наогул вы там, — гэткія дзеці, як вы, — навошта? — Яна апушчаецца на крэсла і плача. — Бачыў ты яго, ці бачыў ты яго, як ён памёр?
