да Мітэльштэдта ў казармы. Мы сядзімо ў яго пакоі; там такое паветра, якога я ня люблю, але якое для мяне звыклае.
У Мітэльштэдта навіна. Яна мяне адразу электрызуе. Ён апавядае, што Канторэк быў прызваны як ляндштурміст.
— Уяві сабе, — кажа ён і дастае пару добрых папярос, — прыходжу я сюды з лазарэту і ў першы-ж момант стыкаюся з ім. Ён прыцягвае да мяне сваю лапу і квакае: «А, Мітэльштэдт, як справы?» Я гляджу на яго ўпрост і адказваю: Ляндштурміст Канторэк, сяброўства сяброўствам, а служба, — службай! Гэта вы і самі павінны добра ведаць. Станьце па правілах, калі размаўляеце з начальствам! Трэба было-б табе бачыць яго твар! Сумесь салёнага гурка са смарчком. Нерашуча, але ён ўсё-ж імкнуўся яшчэ раз узяць сяброўскі тон. Тады я ахаладзіў аго болыш рэзка. Тут ён даў ходу свайму самаму моцнаму козыру і сказаў фамільярна: «Я магу пахадайнічаць, каб вы маглі здаць дыплёмны экзамен». Ён наважваецца мне напомніць, ты разумееш… Тады я ўзлаваўся, і я яму таксама напомніў: «Ляндштурміст Канторэк, два гады назад вы ўгаварвалі нас пайсьці да акруговага комэнданта, між іншым і Юзэфа Бэма, які, уласна кажучы, гэтага не хацеў. Ён лёг на полі бойкі за тры месяцы да тэрміну яго прызыву. Ня было-б вас — ён дачакаў-бы прызыву. А цяпер ідзеце! Мы ’шчэ пагутарым!» Мне ня цяжка было перавесьціся ў яго роту. Перш за ўсё я ўзяў яго а сабой у цэйхгаўз і паклапаціўся, каб яму далі прыгожую экіпіроўку. Ты яго зараз убачыш.
Мы накіроўваемся на дзядзінец. Рота пастроена. Мітэльштэдт камандуе «вольна» і праводзіць агляд.
Тут я заўважаю Канторэка і праз сілу стрымліваюся ад рогата. На ім нешта накшталт мундыру з выцьвілай сіняй тканіны. На сьпіне і рукавох — вялікія цьмяныя латы. Мундыр, напэўна, належыць якому-небудзь гіганту. За тое на ім кароткія пашмуляныя штаны: яны даходзяць толькі да сярэдзіны лытак. Башмакі зноў-жа вельмі вялікія, сьцьвярдзелыя, старыя стопкі з загнутымі ўгару насамі, якія шнуруюцца з бакоў. Фуражка-ж дужа маленькая, страшэнна брудная, проста жабрацкая кепка. Агульнае ўражаньне самае сумнае.
Мітэльштэдт стаіць перад ім.
— Ляндштурміст Канторэк, хіба так чысьцяць гузікі? Вы, здаецца, ніколі не навучыцеся. Нездавальняюча. Канторэк, нездавальняюча!
