Перайсці да зместу

Старонка:Лучынка (1914). Кніжка 1.pdf/27

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

Міхась пад вясну неяксьць стае лянівейшым: усё яму хочэцца больш полежаць; з хлопцамі адпала ахвота кумпанства вадзіць. Работа, празначэная мачыхай, часта ляжыць не пачынанай, а за гэта мачыха часьцей куксае хлопца. Міхась з жоравам вытварылі сабе нейкае асобнае жыцьцё; бяз слоў разумеюць адзін другога; с сабой не разстаюцца.

Хутка праляцела зіма; павеяў цяплейшы вецяр; пачаў сьнег сходзіць і мухі забарабаналі на вокнах. Але Міхась ужо ня прывітаў вясны, ня выбег на вуліцу. Лежаў, як аплатачак сухенькі, таяў як васковая сьвечачка. Усе ведалі, што Міхасёвы дні ужо палічаны.

Мачысе сэрца падказывала: „Хутчэй бы дайшоў“…. Жораў не хадзіў, як калісь па хаці, але стаяў у кутку, скрыльля апусьціўшы, і думаў нейкую людзям незгаданую птушыную думу. Ня было каму птушку накарміць, ня было каму с птушкай пажупіць.

У чацьверг раніцай сонейка цэлай галавой укацілося да хаты.

Куры кудкудахталі з вялікай курынай радасьці. Кот Мацей, скочыўшы с печы, пачаў мыцца. Гудзелі на шыбах мухі.

Паршучок рабенькі разваліўшыся ля парогу: „рох….-рох-рох“ славіў сьвінскім абычаем прышоўшую вясну. Мачыха набільніцамі — та-та-та-та — стукала, ажно рэха на вуліцы ёй адгуківала — ткала шарак.

„Мама“…. азваўся зьменяным голасам Міхась. У мачыхі сьціснулося горла ад страху. „Смерць“ — віхром праляцела ў галаве кабеты, бо Міхась ніколі яе не зваў мамай: неяксьць бяз гэтаго абыходзіўся ў гутарцы.

„Мама…. мамачка!“ клікаў прысьпешаным голасам. — „Зараз бягу, Міхаська, чаго хочэш?“, „Дай мне жорава.“ — „Міхаська, а мо хочэш малачка?“…. „Не, нічога не хачу, дай мне толькі жорава!“ Мачыха паднесла жорава, паставіла на пасьцелі, а сама бягом на вёску склікаць баб.

Пакуль зышліся кабеты, Міхась ужо лежаў мёртвы. Жораў лапатаў скрыдламі, тоўкся с кута ў кут…. „крр-крр“ жаласна пішчаў, куры кудахталі…. „куд-куда, куд-куда;“ „а-у-у-у“ — ня вытрываў пад сталом Лыска і жаласна завыў і толькі падсьвінак рабенькі лежаў ля парогу і радасна „рох-рох“ — хваліў сьвінскім абычаям вясну.


На хаўтуры сабраўся народ. Нават старая Алена, у каторай калісь Міхась Рэбчыку хвост адкруціў, стаяла пры мачысе, ды адчытывала аванэлю па нябошчыку — Міхасю.

— „Бедная ты, суседачка, отож табе смутак, гэтакі хлапец