4. Вызначэньне ролі мастацтва;
5. Умовы разьвіцьця мастацтва.
Трэцюю групу складаюць пытаньні вывучэньня твораў і гісторыі творчасьці:
1. Матар’ялы вывучэньня;
2. Мэтоды вывучэньня;
3. Мэта вывучэньня;
4. Формаваньне вынікаў вывучэньня (пытаньне гісторыі);
5. Значэньне вывучэньня.
Вядома, гэтымі пытаньнямі ня вычэрпваецца ўсё, што так ці іначай мае дачыненьне да літаратурна–мастацкага разьвіцьця, пры гэтым кожнае з азначаных пытаньняў распадаецца на цэлы шэраг драбнейшых, што складаюць сабою асноўнае. Вызначаныя мною пытаньні зьяўляюцца ні больш ні менш як схэматычным азначэньнем тых ліній, спыніць увагу на якіх вымушаюць факты сучаснага літаратурнага жыцьця і творчасьці ва ўмовах Беларусі, а з другога боку, высьвятленьне пададзеных пытаньняў у інтарэсах далейшага разьвіцьця беларускай пролетарскай літаратурна–мастацкай творчасьці важна тым, што яно праз падагульваньне таго, што ёсьць, дапаможа сконцэнтраваць належную ўвагу на тым, чаго яшчэ не стае і што патрэбна вырашыць у літаратурным мастацтве. Патрэба–ж у высьвятленьні пададзеных пытаньняў даводзіцца тым фактам, што пры наяўнасьці ў сучасных часопісях артыкулаў крытычнага характару ўсё–ж такі скрозь чуюцца галасы наконт адсутнасьці крытыкі і, у некаторай меры, застоі разьвіцьця беларускай пролетарскай творчасьці ў галіне літаратурнага мастацтва. Справа–ж разьвіцьця пролетарскай літаратуры ёсьць справа, перадусім, грамадзкая, і посьпех яе залежыць у першую голаў ад працы і ўдзелу ў ёй як мага шыршых колаў грамадзтва. Гэты ўдзел магчымы праз зьбіраньне адпаведных матар’ялаў і выяўленьне практыкі ў галіне мастацтва, якую мае кожны, для каго дорага справа разьвіцьця пролетарскай мастацкай творчасьці.
Выходзячы з гэтага, я і падаю ў далейшым свае разуменьні вышэйадзначаных пытаньняў і некаторыя матар’ялы з практыкі ў гэтай галіне, спадзяючыся, што ў далейшым яны будуць дапоўнены і пашыраны ня толькі мною, але наогул нашымі чытачамі, а таксама і практыкаю сучасных будаўнікоў беларускай пролетарскай літаратуры.
2. Аб самавызначэньні і самаацэнках творчых сіл мастацтва.
Гэта пытаньне выдаецца крыху дзіўным і незразумелым, у якім сэнсе яно мае дачыненьне да разьвіцьця беларускай пролетарскай літаратуры. На першы погляд здаецца зусім малаважным, як сябе самавызначае ці самаацэньвае той ці іншы поэта або пісьменьнік; куды важней, што гэты поэта ці пісьменьнік піша, аб чым і як ён гаворыць у сваёй мастацкай творчасьці. Аднак гэта далёка ня так. У спосабах самавызначэньня і самаацэнках, выражаных у тэй ці іншай форме, перадусім выяўляецца характар самога поэты ці пісьменьніка, той характар, які адыгрывае ў творчасьці не апошнюю ролю. Гэты характар накладае свой сьлед і знак на ўсе творы пісьменьніка, і выражаецца ён як у спосабах творчасьці, так і ў выбары матар’ялаў для яе і г. д. Ведаць–жа, якога характару пісьменьнікі пераважаюць у тэй ці іншы момант літаратурна–мастацкага разьвіцьця — гэта значыць у пэўнай меры зразумець саму творчасьць гэтага моманту, а галоўнае — уявіць сабе некаторыя пэрспэктывы ў гэтым разьвіцьці.
